Nguyễn thị Thêm - FACEBOOK

Bây giờ đa số ai cũng chơi Facebook. Facebook phổ biến đến nỗi người già, người trẻ ai cũng có riêng một trang FB. Thói quen hay bệnh mê FB đến một cách tự nhiên đầy quyến rũ làm điên đảo con người.

Buổi sáng vội vã vào FB xem một lượt có gì mới không, like cho bạn bè vài cái. Buổi trưa trong giờ nghỉ ngơi vừa ăn vừa bấm FB, gửi vài cái hình góp mặt bạn bè. Buổi tối "lướt phây", messenger bấm bấm chuyện trò say sưa quên cả thời gian. Nấu món gì ngon trước khi cho chồng cho con ăn, cho FB ăn trước. Trang trí cho thật mỹ thuật, chụp vài tấm hình gửi ngay vào FB rồi chốc chốc mở xem bạn bè có comment gì không để trả lời. Có ai khen bấm "Thank you" kèm cái hình có con vật nhảy nhảy, cái bông lắc lư hoặc cái mặt cười rạng rỡ.
 

Vào chợ thấy trái cây ngon hay hoa lạ, rút Iphone ra bấm lia lịa, post lên FB khoe " Mình đang ở đây nè, đẹp chưa các bạn?". Gặp cảnh đẹp bên đường, làm dáng cười thật tươi selfie gửi vào FB. Chưa xong đâu, vào theo dõi xem có ai comment khen chê gì không để  cám ơn hay "trả lời bạn đọc". Lái xe đi chơi livestream đoạn đường dài, xe chạy lướt qua những hàng cây, con đường, bãi biển ôi chao là thơ mộng. Bạn bè nhào vô: " Đang đi đâu đó người đẹp?". Ối cha cha, sướng ơi là sướng!.

Có người chuẩn bị đi chơi xa chụp hình đang thu dọn hành lý, vui vẻ post lên FB báo tin mình đi đâu, chỗ nào. Ở phi trường chụp cảnh ngồi chờ, đến nơi chụp hình phòng trong khách sạn post lên FB. Một lần đi chơi thú vị nhưng coi chừng vô tình báo tin vắng nhà cho kẻ gian đột nhập.

Khi đôi nam nữ chính thức yêu nhau, họ làm chung một trang FB với hình mùi mẫn yêu đương. Facebook là nơi phô trương và lưu giữ những hình ảnh đẹp của hai người. Những lời nói có cánh thổ lộ tình yêu nồng cháy. Khi chuyện tình "Đời không như là mơ" trang FB cũng ngã rẽ tâm tình không còn thấy chung đôi. Cuộc tình lâm ly đặt nhiều câu nghi vấn.

Hai vợ chồng thì sao? Nhà bank chung, giường chiếu chung, nhưng thường FB riêng mạnh ai nấy bấm. Thời đại văn minh, mỗi người có quyền giữ cho mình một góc riêng tư. FB là góc riêng dễ chấp nhận đó. Ông có nhóm đàn ông, bạn bè chung trường, chung đơn vị để đấu láo chuyện trò. Bà cũng vậy, vui buồn tâm sự trên FB nhiều hơn tâm sự với người chung nhà. Đời sống vợ chồng có những niềm vui riêng trong phạm vi cho phép. Mức giới hạn đi tới đâu không ai biết, nhưng đó là quyền lợi cá nhân của những người được gọi là văn minh.

Facebook là bạn, là kho lưu trữ hình ảnh, là nơi mình gửi gắm tình cảm không thể chối cãi. Bạn bè bao nhiêu năm không gặp bất ngờ tìm được nhau trên FB chẳng phải vui lắm sao. Những người thân yêu cách xa nhau bằng cả đại dương, bằng nửa vòng trái đất biết tin tức nhau qua Facebook. Chúc mừng sinh nhật nhau trên FB. Chia buồn tang ma cũng trên FB. Mừng kỷ niệm ngày cưới trên FB. Tất tần tật đều có trên trang FB này. Bây giờ lại có cả Messenger để chat. Gặp nhau mặt tận mặt tâm sự thả ga trên FB khỏi tốn tiền gọi điện thoại đường dài. Thật là tiện lợi.

Facebook là trang mạng xã hội mà mọi người vào tự do và nhanh chóng. Có người nghĩ chủ nhân FB quá tốt và tài ba, dọn một bữa ăn buffet miễn phí cho mọi người tha hồ dùng. Nhưng ở đời không ai cho không ai bao giờ. Người làm ra FB trở thành tỉ phú khi FB bắt đầu là một nhà hàng vĩ đại được mọi thực khách yêu thích. Bởi vì ở trang mạng này hoạt động toàn cầu, chứa tất cả tài liệu giao dịch. Bất cứ điều gì mình viết, mình làm đều có big data ghi nhận tất cả. Nó là video ghi hết những hình ảnh của mình, những gì mình thích, like, comment, search... Nó thấu hiểu con người mình nhiều hơn mình nghĩ. Hôm nay mình click vào một hình ảnh hay một video của một người nào đó. Thế là kế tiếp mình sẽ nhận tiếp những gì của nhân vật đó hoặc trang quảng cáo đó gửi đến. Cho nên nếu trên FB mình phát hiện nổi lên những tin tức, những hình ảnh càng ngày xa với sự yêu cầu của mình thì phải lập tức chỉnh đốn lại kẻo không biết đường về. Hãy xóa bỏ ngay, quay lại những món mình thích, những người mình cần nói chuyện, những tiết mục văn nghệ, bài viết đứng đắn phù hợp với thị hiếu của mình.

Tốt hay xấu? Không có tốt hay xấu ở nơi này vì đó là sân chơi. Hãy xác định là sân chơi để không phải nặng lòng với nó. Để khi nào vui thì vào, chán thì bỏ. Ai nói chuyện được thì chơi tiếp, không thích thì xóa, vậy thôi. Facebook cũng thay thế ông tơ bà nguyệt kết nối nhiều cặp vợ chồng với nhau. Tuy nhiên vì trang mạng ảo nên đừng quá tin những gì mình thấy trên FB mà bé cái nhầm. Những tấm hình post lên có thể chụp từ năm nào xa lắc. Gặp nhau ngoài đời đôi khi sẽ không là như mơ.

Facebook là nơi san sẻ tình cảm, quan điểm, lập trường với bạn bè. Có người nói nếu những ý kiến, bài viết, lập trường chính trị của mình ra ngoài những gì FB chủ trương coi chừng trang FB mình bị xóa hoặc bài vở bị chận lại. Có như vậy thật không hỡi ông chủ FB? Như vậy sẽ không còn tự do tư tưởng, tự do ngôn luận ở sân chơi toàn cầu này.

Facebook cũng là một người bạn tốt, nhắc nhỡ những kỷ niệm, hình ảnh, ngày sinh nhật của mình và bạn bè kết giao. Thỉnh thoảng FB làm video free thật đẹp bằng hình ảnh lưu trữ cá nhân. Người chơi cảm thấy FB tốt không chỗ chê, là bạn ảo không thể thiếu trong cuộc sống. Cái lạ là FB chứa không giới hạn hình ảnh bỏ vào, là cái kho bao la cho mình gửi tài liệu mà không đòi tiền mua bãi.

Tuy vậy, Face book cũng đáng sợ cho trẻ con, người trưởng thành lẫn người lớn tuổi. Ngoài trường hợp mê FB xao lãng việc học, việc nhà, ảnh hưởng sức khỏe, tâm tình nó còn là nơi mua bán thông tin (Nếu không mua bán thông tin thì làm sao các cửa hàng biết mình thích gì mà vào quảng cáo) là nơi giang hồ bá đạo tung hoành. Chỉ một chút sơ xuất tin tặc sẽ cướp trang FB của mình trong vòng một giây. Sau khi mình vô ý hay lầm lỡ hé lộ mật mã, một người lạ mặt không tên tuổi ở đâu không biết sẽ biến thành mình. Nó sẽ dùng tên họ và trang FB đó làm chìa khóa vào nhà các trang bạn bè để gạt tiền hay giở chiêu trò ăn cắp FB.

Đơn cử bây giờ là trang "Áo Dài" kẻ gian sẽ vào trang FB của bạn. Chúng nghiên cứu kỹ sự liên hệ của bạn với chủ FB hắn ăn cắp. Hắn sẽ dùng Messenger để nói chuyện với bạn, sẽ hỏi thăm bạn đã chích ngừa chưa? khỏe không và tiếp chuyện với bạn tử tế như người chủ FB họ đã ăn cắp. Đến khi bạn không đề phòng hắn sẽ nhờ bạn vote vào trang "Áo Dài" và hướng dẫn bạn làm theo một cách nhiệt tình. Khi bạn không phòng hờ bấm vào số mật mã là bạn đã mất trắng trang FB bạn. Nếu bạn nói quên số mật mã, hắn sẽ hướng dẫn bạn làm lại. Khi bạn báo số pin bí mật mà FB gửi cho bạn trong email là bạn đã sụp bẫy. Đến đây là bạn đã thua trắng, bạn không cách chi liên lạc với trang FB chủ để kiện cáo hay trình bày khiếu nại. Vì tất cả những gì FB liên lạc với bạn sẽ nằm trong email của kẻ gian. Bạn có thể sẽ thấy lại trang FB của mình trên  FB, nhưng bạn sẽ không làm gì được vì sở hữu chủ của nó là một người khác. Bạn chỉ có thể kết bạn với chính bạn, nhưng nhận hay không là chủ của nó. Mà chủ của nó không phải là bạn. Tốt hơn hết là bạn mở một trang Facebook mới, hình mới, mật mã mới và báo tin cho bạn bè cùng biết, đồng thời kêu họ xóa trang FB cũ của bạn trong máy của họ. Nếu họ không xóa hình bạn thì kẻ gian sẽ tiếp tục thay thế bạn vào giở trò.

Đáng sợ nhất là kẻ gian gạt tiền. Hắn sẽ dùng tên người thân của bạn để nhờ bạn chuyển tiền vào tài khoản của hắn với lời hứa hẹn là ngày mai sẽ gửi trả lại. Nếu bạn nhẹ dạ tin rằng người thân mình đang kẹt tiền hoặc đau bệnh cần tiền gấp là bạn đã thành con mồi của hắn. Rất nhiều chiêu lừa đảo mà bọn gian manh sử dụng để kiếm tiền. Cho nên bạn phải thật bình tỉnh để nhận định thật giả. Nên gọi lại người nhà để xác minh trước khi làm bất cứ điều gì không rõ ràng trên Facebook.

Dường như con người càng ngày càng thấy cô đơn mà trang FB, Instagram, Message, Youtube là nơi giúp bạn giải quyết những cô đơn đó. Trong gia đình, cha mẹ, con cái ít khi ngồi tâm sự chuyện trò thân mật như ngày xưa. Con có phòng riêng để học đã đành rồi nhưng vào bữa cơm chiều, (bữa cơm duy nhất  gia đình đoàn tụ mỗi ngày) mỗi người lại cắm đầu vào Iphone bấm bấm quên cả người thân đối diện . Những trang mạng xã hội đã khiến các thành viên trong gia đình không còn chung một đề tài để nói. Con cái không cần thiết để tâm sự với cha mẹ. Cha mẹ cũng không còn nhiều đề tài để nói với nhau. Trên chiếc giường êm ái chung đôi. Cùng đắp một tấm chăn nhưng hai người quay lưng lại với nhau bấm phone chít chát riêng tư. Họ không giận nhau, nhưng họ đang sống với thế giới của họ. Tự do cá nhân như vậy buồn quá, thảm thương quá.

Sống trong xã hội hiện đại chúng ta không thể quay lưng với Iphone, laptop, Ipad. Chúng ta không thể không có Email , Youtube hay Facebook. Không có buồn lắm vì thời thế thế thời phải thế. Mọi người liên lạc với nhau bằng những phương tiện xã hội tân tiến này. Mỗi ngày xã hội một đi lên, những văn minh trong cuộc sống chúng ta không thể tẩy chay, ngoại trừ ta là người lập dị sống tách rời xã hội. Nhất là trong thời kỳ dịch bệnh lây lan toàn cầu, người không được tiếp xúc với người thì computer là đường dây kết nối. Học trò học online. Lấy hẹn Bác sĩ, liên lạc với các cơ quan nhà nước, khám bệnh, mua bán... đều dùng online. Giống như bây giờ 90% người dân dùng thẻ để trả tiền. Tiền mặt không ai bỏ trong bóp. Iphone là nơi chứa đựng tất cả hồ sơ, tiền bạc, ngân hàng, cổ phiếu, đầu tư giao dịch thương mại, kế hoạch kinh doanh... Cho nên càng tiện lợi thì càng nguy hiểm. Càng văn minh tiến bộ con người càng sống xa với thiên nhiên và thiếu sự cảm thông.

Mạng xã hội  giúp ích cho chúng ta học hỏi lẫn nhau rất tuyệt vời. Như nếu muốn nấu ăn cứ vào Youtube bấm để tìm. Một giây thôi, ta sẽ có tất cả tài liệu. Nếu muốn nghe nhạc, xem phim, Youtube sẽ trình làng cả  trăm bài hát hay, ca sĩ trình diễn kể cả đời tư lai lịch của họ. Nếu muốn tìm tài liệu, hình ảnh, đường đi...  bác Google sẽ chỉ tận tình không hay không tính tiền. Mà hay quá, đầy đủ tuyệt vời quá cũng không trả một đồng xu cắc bạc nào, cũng không cần cúi đầu cám ơn sư phụ.  

Tuy nhiên làm youtube bây giờ không chỉ là vui và phục vụ, mà còn là một nghề hái ra tiền. Những nút vàng, nút bạc đang là miếng mồi để tạo một nghề mới: "nghề làm youtube". Người làm nghề đó bây giờ có tên là youtuber. Để tạo nhiều like, nhiều subscribe để kiếm tiền, đôi khi họ cũng giở nhiều trò bẩn thỉu.  Kỹ thuật photoshop đã hô biến mọi hình ảnh được đưa ra. Những câu giới thiệu nảy lửa, giật gân để dụ mọi người vào Youtube xem.

Cho nên hãy kiềm chế những đam mê của mình trên những trang mạng xã hội, phải cẩn thận, đừng quá tin vào những bài thuốc trị bệnh, những sản phẩm dưỡng da khi chưa biết rõ nguồn gốc. Khi thấy những sản phẩm giới thiệu trên Facebook bán online hãy cẩn thận đặt mua. Rất nhiều người nhận hàng không đúng như giới thiệu hoặc mất tiền mà hàng không gửi tới nhà.

Facebook là bạn nhưng cũng nên chọn bạn mà chơi. Ngày xưa ta thiếu những thông tin cần thiết để học hỏi và nhận định. Bây giờ có quá nhiều thông tin đến trên khắp thế giới và dường như nó đang điều khiển sự suy nghĩ của ta và sai khiến ta phục vụ cho nó.

Facebook là bạn, nhưng tôi yêu những người bạn thật của tôi hơn. Họ đang chia sẻ với tôi những tâm tư tình cảm vui buồn rất thật của họ. Facebook chỉ là phương tiện để kết nối. Không có Facebook tôi vẫn còn họ và sống hết lòng với họ. Họ mới là những người bạn thủy chung.

Nguyễn thị Thêm.