H.V.H - MÙA GIÁNG SINH XƯA

  MÙA GIÁNG SINH XƯA

 Không biết từ bao giờ ngày Giáng Sinh đã trở thành ngày lễ hội chung cho toàn thể mọi người, không hề có chuyện phân biệt tôn giáo nào… .

 Năm nào cũng vậy, người ta lại thấy có một người đàn ông đã qua ngưỡng trung niên, đứng lặng thầm bên góc sân một ngôi giáo đường nhỏ, thì thầm cầu nguyện điều gì đó. Những ngày khác trong năm có ai gặp ông ta đi lễ đâu? Cũng dễ hiểu thôi, vì ông là người… ngoại đạo, thế nhưng sao mỗi chiều Giáng Sinh hàng năm ông lại có mặt nơi giáo đường này?... .

 * * *

 Năm đó là 1976, chỉ qua hơn một năm của cuộc biến động lớn lao, làm thay đổi vận mệnh của cả một đất nước nhỏ nhắn, hiền hòa… . Một cuộc đổi thay mang tầm vóc lịch sử và cũng sẽ rất khó quên với nhiều thế hệ… .

 Trong hoàn cảnh như vậy, Hiếu, một sinh viên mới ra trường vừa tập tành làm… công chức chưa được đến một năm. Tuy thấy mình đâu có gì… tệ với bạn bè, nhưng trong số các bạn được sớm “lưu dụng” - nhất là những người gặp… thời, có thân nhân đi… “cách mạng”… - kể cả người bạn khá thân, mọi người không ai bảo lãnh để Hiếu trở vô làm tại cơ quan cũ! Tệ hơn, có người còn gièm pha, ém thông tin để Hiếu không thể được một cơ quan khác nhận về làm việc tại ngay cái thành phố thủ phủ của miền Nam (trước đó). Đồng cảnh ngộ mà đành đối xử với nhau như vậy sao?! Thôi, không nên trách cứ làm gì. Ai rồi cũng có một lý do nào đó thôi.Thế rồi có anh công chức chế độ cũ tình nguyện quay về tỉnh nhà, chấp nhận trở về quê hương để bắt đầu một… cuộc sống mới với nhiều cam go, thử thách phía trước. 

 Về tỉnh rồi, được chừng hai năm sau, lúc đó Hiếu chỉ hai mươi mấy tuổi, tại cái nơi mình làm việc, nhờ có… bằng Đại Học,có lần Hiếu được phân công làm… trưởng đoàn “Thu mua lương thực”. Vào thời gian này, một giai đoạn với muôn ngàn khó khăn - thế hệ sau này khó mà hình dung cho được - ngoài lúa gạo ra, các thứ như : bắp hạt, khoai lang, khoai mì lát khô… đều được xếp vào danh mục lương thực!

 Nơi Hiếu đến công tác là một huyện miền biển (về sau này khi được tách tỉnh đã thuộc một tỉnh nổi tiếng về du lịch biển ở phía Nam). Cả đoàn được đưa lên chiếc xe tải hiệu Inter, vừa chở hàng vừa chở… người (!) thật tiện lợi đôi đường. Hì hục mãi, khi thì chờ viết phiếu lấy nhiên liệu, rồi lại đến khi chờ xe lấy nhiên liệu ở đâu đó quay về cơ quan (có lẽ cả đoàn đông người nên không được vào kho xăng dầu chăng?). Cuối cùng gần… 9 giờ sáng xe cũng lên đường, mọi người thở phào nhẹ nhõm, vì ai cũng biết nếu lên đường trễ sẽ phải về trễ thôi!... . Nhưng nào có được yên, đoạn đường chỉ khoảng 80km mà xe đến hai lần trục trặc phải dừng lại sửa chữa. Đến nơi đã qua cái giờ bắt đầu làm việc của… buổi chiều khá lâu rồi! Cả đoàn được địa phương chiêu đãi bằng… mì gói, (thứ mì được gói trong giấy dầu, rất có giá trị lúc bấy giờ) vì vào giờ này, nếu bếp ăn tập thể khởi động thì sẽ phải chờ đợi… lâu lắm!

 Ăn uống xong mọi người vào việc ngay. Vì là trưởng đoàn nên Hiếu được giao giữ một… giỏ tiền mặt lớn (!), khi mua hàng xong sẽ được thanh toán bằng số tiền này. Nhờ chính quyền địa phương đã vận động dân từ trước, Hiếu chỉ xem mã cân, ghi vào sổ rồi tính tiền. Món hàng lương thực đang mua là khoai mì lát khô, ngồi nhìn những người nông dân chân chất, lặng lẻ mang sản vật đến bán, phương tiện vận chuyển phổ biến chỉ là chiếc xe đạp thồ, thô ráp và đầy bùn đất… . Thảm hại hơn có chiếc không còn nguyên vẹn hình hài của chiếc xe đạp nữa, vỏ xe đã được bó bởi những sợi ruột xe cũ, và… . Đột nhiên trong lòng Hiếu thầm nghĩ: biết đâu trong số này cũng có những người công chức “chế độ cũ” như mình? Sau khi trở về… quê cũng như mình và sau khi đánh đổi bằng biết bao mồ hôi, công sức, hôm nay họ nhận lại thành quả của chính họ làm ra đây… .

 Chiếc xe tải chỉ chở tối đa được độ 5 tấn, nhưng vì nhập hàng kiểu nhỏ giọt nên đến chiều vẫn chưa xong. Công việc được tạm ngưng, mọi người cùng tham dự bữa cơm tập thể do phòng Lương Thực huyện tiếp đãi. Xong xuôi công việc lại được tiếp tục dưới ánh đèn… dầu! (Mấy ngày qua máy phát điện cho cả huyện bị hỏng hóc sao đó nên mất điện) Sau những phép nhân và cộng trên giấy, Hiếu tính ra được tổng số tiền phải trả, rồi lấy số liệu này đối chiếu và thanh toán với… phòng Lương Thực huyện, những ngày sau đó người dân mới lần lượt đến đây nhận tiền theo giấy hẹn. Thủ quỹ của cơ quan này theo Hiếu mới vừa được biết là một cô học sinh hay sinh viên gì đó, đang học dỡ dang, về quê tham gia phong trào thanh niên địa phương rồi nhờ có trình độ nên được nhận vào làm việc. Biết được điều này, Hiếu thấy trong lòng mình phần nào cũng vơi bớt nỗi niềm riêng, thì ra cũng còn có nhiều người lâm vào hoàn cảnh về quê như mình. Chỉ biết cô thủ quỹ tên Trang, bằng hoặc nhỏ hơn Hiếu độ một, hai tuổi. Trang có gương mặt trái xoan, nước da trắng mịn, có thể là của một người xuất thân chốn … “đài các” chăng? Điều đặc biệt là Trang ít nói và có đôi mắt to, đen, nhưng lúc nào cũng phảng phất một nét buồn man mác. Hiếu thầm nghĩ trong đầu mình, sao giống “Đôi mắt người Sơn Tây. U uẩn chiều luân lạc. Hồn viễn xứ khôn nguôi… ” của nhà thơ Quang Dũng quá !

 Sau cùng, vì lượng hàng thu mua chỉ được hơn 3 tấn, trả tiền cho cơ quan lương thực huyện xong, Hiếu lại phải mang một… cọc tiền trở về.

 Trên đường về, dù mới có khoảng hơn 7 giờ tối mà đất trời đã tối đen vì chung quanh đó nhà cửa hãy còn thưa thớt lại chỉ leo lét ánh đèn dầu. Ngoài đường lớn lâu lâu mới có một vài chiếc xe mệt nhọc lăn bánh ngược chiều, ánh đèn pha nhợt nhạt như không đủ sức soi rõ đường đi. Bất chợt có người nào đó trên xe lên tiếng:

 -Xem kìa! Nhìn… đẹp quá! – Hiếu chép miệng nói theo:

 -À, đêm nay là đêm... Nô-en rồi !

 Chiếc xe tải tiến tới, bên đường là một nhà thờ nhỏ, quá nhỏ khi nhìn từ xa và lại ngồi trên xe tải cao hơn mặt đường. Như có phép nhiệm mầu, duy nhất chỉ nhà thờ có ánh đèn điện, chắc có lẽ nhờ máy phát điện riêng còn lại từ thời trước. Lố nhố khá đông giáo dân dự lễ, trông thật yên ả, thanh bình làm sao. Dù gì đất nước đau thương này cũng lặng im tiếng súng được mấy năm rồi ! Làn gió se se lạnh ùa vào, tiết trời này của đất phương Nam làm Hiếu bỗng dưng nhớ lại mùa Giáng Sinh năm 74 cũng trong một lần công tác, Hiếu đã có mặt tại thành phố biển Nha Trang… . Dọc theo con đường (bây giờ có tên là QL51) còn qua mấy ngôi giáo đường nữa, nhỏ có, lớn có, có nhà thờ hơi xa đường như nhà thờ Long Thành, Bà Rịa… hay ven đường như nhà thờ Bến Gỗ… . Nhà thờ nào cũng được trang hoàng tươm tất và sáng ánh đèn… . Nhưng cái dáng nhỏ bé, yên bình, nổi bật trong đêm tối của ngôi giáo đường Hiếu gặp đầu tiên, không biết sao lại gây cho mình một cảm giác xao xuyến, bồi hồi một cách lạ lùng… .

 Sau cùng Hiếu cũng về đến nhà vào lúc hơn 10 giờ đêm! Mệt nhoài, người đầy bụi đường và bụng thì… đói, Hiếu nói chuyện một chút với mẹ mình cùng anh, chị, em trong nhà, xong vội tắm rửa và ăn uống qua loa rồi… đi ngủ.

 Sáng hôm sau khi kiểm lại tiền còn thừa để nộp lại cho phòng tài vụ cơ quan, Hiếu phát hiện ra mình đã… nộp thừa tiền cho phòng Lương Thực huyện! Số tiền không nhỏ, nếu mỗi tháng lương của mình là 74 đồng thì đấy là gần cả năm lương chớ không ít gì đâu. Thế là Hiếu hối hả đem chiếc xe gắn máy “trùm mền” của mình ra, không tiếc tiền mua xăng giá ngoài đổ vào,ghé qua cơ quan báo cáo nhanh sự việc rồi tức tốc đi ngược lại con đường đêm hôm qua mình đã vất vả để đi và về đến nhà.

 * * *

 Hôm nay phòng Lương Thực huyện được nghỉ vì… bận họp hay là ngày gì đó mà đầu óc Hiếu cũng không buồn nhớ, và đương nhiên là hình như có liên hoan ăn mừng nữa thì phải… . Nhưng được cái vào thời này cơ quan nào cũng có những cán bộ ở “tập thể” ngay tại chỗ. Gặp một cán bộ, cho Hiếu biết sáng này Trang có đến xin phép nghỉ để chăm sóc mẹ bị bệnh và có gởi tiền thừa lại, nhưng theo nguyên tắc không có ai nhận. Trang đành mang về và có dặn dò, nếu cái anh kỹ sư hôm qua đến thì chỉ đường đến nhà giùm… . Hiếu tìm đến nhà Trang ở một xóm đạo, đó là giáo xứ Lai Xá. Nhưng lạ lùng thay lại chính là nơi có ngôi giáo đường hiền hòa, đẹp như trong truyện cổ tích mà Hiếu mới gặp đêm qua.

 Điều Hiếu khá bất ngờ là Trang ở trong một ngôi nhà quá bình dị chớ không có… “đài các” chi cả. Trong nhà đương nhiên có hình Đức Chúa, cây Thánh Giá và Đức Mẹ. Trang tỏ vẻ không có gì bất ngờ, rót nước mời và nói - Lần đầu tiên Hiếu thấy Trang thóang mĩm cười:

 -Biết thế nào anh Hiếu cũng xuống đây, hôm qua sau khi đoàn của anh về, Trang có kiểm lại, tuy biết thừa tiền nhưng đâu có cách nào liên lạc được! - Nói xong Trang đứng lên, bước lại cái tủ duy nhất trong nhà, lấy ra một gói tiền được bao bọc cẩn thận rồi bước lại bàn:

 -Anh đưa dư nhiều lắm, bây giờ thì… đếm lại kỹ đi nghe!- Hiếu cảm thấy mặt mình nóng bừng, hơi lúng túng :

 -Cám ơn Trang nhiều lắm!... . – Rồi… không biết nói gì nữa, im lặng đưa mắt kín đáo nhìn chung quanh. Hiểu ý, cô chủ nhà giải thích, ánh mắt trở lại thoáng buồn, quay nhìn vào phía trong:

 -Nhà trên Sài Gòn không… còn, phải ở nhờ nhà một người bà con cũng xa rồi, Trang còn có ba anh chị em nữa, hôm nay đi lên… rẫy hết rồi. Trang ở nhà chăm sóc má đang bị bệnh… .

 Theo lẽ thông thường, Hiếu hỏi thăm qua về người mẹ đang bệnh, về những người thân của Trang, về chuyện học hành trước kia… . Rồi đến thời điểm quan trọng nhất, Hiếu gom góp hết những lời lẽ khéo léo nhất của mình, đề nghị được gởi lại ít tiền để… mua thuốc cho… “bác” (Thật may mắn khi còn có lý do này!). Nhưng Trang nhất quyết không nhận. Phía trong, cất lên giọng nói của một phụ nữ, có vẻ hơi yếu ớt vì đang bị bệnh:

 -Thôi cậu ơi! Cám ơn những lời thăm hỏi… nãy giờ! “Chúng tôi” không nhận đâu!- Phía sau tấm “ri-đô” lay động và được vén ra một khoảng nhỏ, không biết có phải để… nhìn mặt Hiếu không?

 Qua vài câu chuyện qua lại, Hiếu được biết Trang học trường Luật đến năm thứ hai, có ba là sĩ quan chế độ cũ đang đi học tập cải tạo. Mẹ Trang mới đi thăm nuôi, không biết có phải vì đến nơi rừng sâu nước độc, đường sá xa xôi hay không mà khi về đến nhà thì bị bệnh… .

 Cũng phải đến lúc ra về, Hiếu lần lượt chào cả hai người, một lần nữa nói lời chân thành cảm ơn Trang… . Đưa khách ra tận hiên nhà, cả hai cùng đứng dưới giàn hoa giấy màu hồng đang kỳ nở rộ. Một màu hồng thắm rực rỡ làm sáng cả khoảng sân nhỏ. Không biết có phải do màu hoa thắm phản chiếu hay không mà gương mặt Trang thoáng ửng hồng… .Lần đầu tiên Hiếu bối rối và… ngất ngây khi thấy Trang cười mà không có cái nhoẽn miệng. “Đôi mắt người Sơn Tây” đã… mĩm cười với mình! Một giọng nói nhỏ nhẹ, thánh thiện, như được cất lên từ chốn… thiên đường :

 - Có gì mà cám ơn! Biết anh Hiếu không phải là người… Công giáo… , nhưng sau này mỗi mùa Nô-en chỉ cần anh đến nhà thờ nào đó cầu nguyện cho… Trang là được rồi!

* * *

 Từ một “mùa Giáng Sinh xưa”… . Cho mãi đến bây giờ, đã có mấy mươi mùa Giáng Sinh êm đềm trôi qua. Xóm Đạo nhỏ nhắn hiền hòa năm nào giờ có lẽ cũng đã nhiều đổi thay: có thể đẹp hơn, đông đúc, khang trang hơn… . Nhưng cảm nhận khó quên và sâu đậm trong lòng của một người vẫn là ngôi thánh đường nhỏ nhắn, hiền hòa, lấp lánh trong đêm đen… . Ngoài ra còn mơ hồ văng vẳng đâu đây một giọng nói dịu êm như vọng đến từ nơi nào xa lắm…

  H.V.H (Mùa Giáng Sinh 2010)