Danh mục
Số lượt truy cập
1,000,000

GS. Nguyễn Văn Lục -CUỘC ĐỜI NGẮN NGỦI VÀ ĐẦY BẤT TRẮC của con gái đầu của Lê Duẩn với Bảy Vân: Lê Vũ Anh (1950-1981).

02 Tháng Mười Hai 202212:07 SA(Xem: 5790)
GS. Nguyễn Văn Lục -CUỘC ĐỜI NGẮN NGỦI VÀ ĐẦY BẤT TRẮC của con gái đầu của Lê Duẩn với Bảy Vân: Lê Vũ Anh (1950-1981).


Cuộc đời ngắn ngủi và đầy bất trắc của con gái đầu
của Lê Duẩn với Bảy Vân: Lê Vũ Anh (1950-1981).


Nguyễn Văn Lục


Vox Populi, Vox Dei(1)

Tác phẩm này là tâm sự của tôi. Tôi đã cố gắng truyền tải những sự kiện và những cuộc trò chuyện một cách trung thực, nhưng tôi vẫn không biết điều gì ẩn giấu đằng sau chúng.

Victor Maslov, Daring to touch Radha



Nhiều người rất dị ứng với chế độ độc tài – dù là của một cá nhân độc tài hay độc tài đảng trị. Việt Nam hiện là bị cai trị bằng một trong những chế độ độc tài ấy mà chính ông Lê Duẩn (1907 – 1986) đã tỏ ra là một người sắt máu với dân miền Nam. Như nhiều người miền Nam, tôi rất dị ứng với ông và những người cộng sản khác khác như Trường Chinh, Đỗ Mười, v.v. Nhiều người vì ông Duẩn mà phải bỏ nước ra đi. Sự hận oán là không tả xiết. Cuộc đời chính trị của ông đã là một lẽ, Lê Vũ Anh, con gái gái đầu lòng với bà vợ thứ hai – bà Bảy Vân (Nguyễn Thụy Nga) – phải chăng cũng mang một phần cái nghiệp của cha theo cách mà người đời thường nói. Đời cha ăn mặn, đời con khát nước.


blank
Con gái Lê Duẩn Lê Vũ Anh (1950-1981)
Ảnh: RIA Novosti, từ kho lưu trữ cá nhân của V. Maslov. 
Có lẽ, mọi chuyện đã có thể khác đi nếu ngay từ đầu tôi biết Lê Vũ Anh con gái của ai. Khi sự thật được phơi bày thì đã quá muộn. Tôi đã yêu điên cuồng và không thể từ chối nó. Nguồn: https://7days.ru/

Tôi hy vọng mong manh là không phải như vậy. Tội tình gì mà con cái ông phải gánh cái hệ lụy ấy chứ?

Phải thú thật rằng TBT đảng cộng sản như Lê Duẩn – quyền năng có thể nói là bao trùm thiên hạ một cách tuyệt đối như một ông Trời – thì những gì thuộc gia đình ấy, dù là con cái, những tình cảm riêng tư, cuộc sống của mọi thành viên trong gia đình đều không còn thuộc về họ.

Vì lợi ích chính trị, vì quyền thế, nhân danh tiếng nói của dân tộc, tiếng nói của TBT trở thành tiếng nói tuyệt đối của một thứ ông Trời con (“tiếng nói của người dân là tiếng nói của Thượng đế”.Tiếng nói của Ông Trời con có quyền tuyệt đối, sinh sát tất cả, tha ai thì người đó được tha, cầm tù, hay giết ai thì chỉ là số phận của họ.

Nhưng ngày nay, người ta nhận thức rõ ra được rằng, ngay cả những ông trùm cộng sản như Mao Trạch Đông, Đặng Tiểu Bình, đến Hồ Chí Minh, Lê Duẩn họ trở thành nạn nhân của chính họ, nạn nhân của cái guồng máy đảng mà họ dựng lên.

Cái chính là guồng máy đảng, là cỗ máy nghiền mà chính họ không thể thoát ra được.

Tuy nhiên, phải thấy rằng quyền lực có cái quyến rũ đến độ con người như những con thiêu thân lao vào ánh sáng, vì những đặc quyền trước mặt. Cho nên, trong một chế độ độc tài cá nhân hay độc tài đảng trị thì chuyện con cái họ được ưu đãi cách này khác là một việc rất bình thường đến hiển nhiên. Không được ưu đãi mới là điều bất thường.

Nhưng còn có mặt trái của chiếc mề đai. Con cái của một người độc tài được ưu đãi đặc quyền vị tất đã là điều hay. Đôi khi họ trở thành nạn nhân của chính cái quyền uy ấy. Phải chăng Bà Lê Vũ Anh nằm trong số nạn nhân ấy, nạn nhân của cái quyền uy của chính cha mình?

Cái mâu thuẫn của người viết là có phần oán giận Lê Duẩn, giận oán cái guồng máy ấy, nhưng càng giận bao nhiêu lại càng thương cho số phận vắn vỏi và cuộc đời đầy bất trắc của bà Lê Vũ Anh. Hận một phần mà thương thì đến hai ba phần. Đấy cũng là cái điểm nhược của những người Quốc gia miền Nam. Vì thế mà có bài viết này như nhắc lại số phận mong manh của một người phụ nữ thay vì phê phán một chế độ độc tài.

Đã thế, trong những tình trạng chiến tranh hoặc hoàn cảnh chính trị cực đoan, khắc nghiệt nói chung, phần thiệt thòi không hẳn chỉ người dân mà cái phần lớn vẫn là phụ nữ, những người gánh chịu nhiều hơn cả. Điều ấy xưa nay thường thấy trong thời chinh chiến; khi chồng xông pha nơi lằn tên lửa đạn, thì người ở lại trong khung cửa lo lắng trông chờ khổ cả trăm bề.

Nỗi khổ ấy đã để lại trong văn chương như trong Chinh Phụ Ngâm, trong Cung Oán ngâm khúc và trong cả truyện Kiều.

Nhưng nói đi thì cũng phải nói lại; qua câu chuyện bà Lê Vũ Anh, ngoài con cái của Lê Duẩn, còn có con cái của Võ Nguyên Giáp, và con của Chủ tịch thành phố Hà Nội. Họ đều là những kiều nữ đều được ân điển, đều được gửi sang học ở bên Nga. Nhưng xem ra số phận của họ có phần may mắn hơn bà Lê Vũ Anh, dù cũng có chung một hoàn cảnh xã hội, chung một thế hệ và cùng theo học dưới mái trường ở Liên Xô.

Nói như thế là đổ thừa cho số phận rồi và như thế thì trách ai bây giờ.

Nói cho cùng, phải chăng số phận của bà Lê Vũ Anh đã được chính cha ruột của mình định đoạt vì ý hướng mong muốn con gái thành công. Lê Duẩn, dù là cộng sản thứ thiệt, cả đời vẫn dành những gì tốt nhất, an toàn nhất cho con. Ý hướng tốt đẹp ấy tại sao trở thành nỗi bất hạnh? Có thể, nếu làm trái ý của cha sẽ là điều không thể tha thứ chăng? Như một cái vòng luẩn quẩn của một guồng máy không có lối thoát. 

Đây có thể là mấu chốt của vấn đề và cần tìm ra được câu trả lời thích đáng và công bằng nhất.

Được biết sau ngày quy định di chuyển của dân hai miền theo của Hiệp Định Genève, Lê Duẩn đã quyết định ở lại miền Nam chiến đấu. Nhưng ông vẫn cẩn thận gửi vợ con ra Bắc. Sự an toàn của vợ con ông đã được cân nhắc kỹ càng và chu đáo.

 Nhưng lúc mà Trung Hoa và Việt Nam còn thuận hảo thì Vũ Anh và bà mẹ, vốn gốc Tàu, được gửi sang Bắc Kinh để ăn học.

Vũ Anh đã sống nhiều năm bên Tàu cho đến khi tình hình căng thẳng giữa Trung Hoa với Việt Nam.

blank
Victor Maslov, Dám chạm vào Radha
Nguồn: Категория: lịch sử của tôi
Maslov viết “Truyện trinh thám thường mô tả các sự kiện và cuộc trò chuyện, và người ta chỉ biết được suy nghĩ của các anh hùng ở cuối truyện. Tác phẩm này là tâm sự của tôi. Tôi đã cố gắng truyền tải những sự kiện và những cuộc trò chuyện một cách trung thực, nhưng tôi vẫn không biết điều gì ẩn giấu đằng sau chúng. Vì vậy, sẽ không có giải pháp cho bí ẩn ở cuối sách. Tôi đã cố gắng trích dẫn lời nói trực tiếp một cách chính xác. Có lẽ tôi đã quên điều gì đó, trình bày một câu chuyện lộn xộn hoặc bỏ sót một số dữ kiện, nhưng xác suất như thế không cao lắm. Sẽ rất thú vị nếu so sánh truyện của tôi với bản ghi âm các cuộc trò chuyện được thực hiện vào thời điểm đó.” 

Tài liệu tham khảo là Hồi Ký của Viktor Maslov, con rể cố TBT Lê Duẩn do Phan Độc Lập dịch. Từ đây sẽ gọi là Hồi ký.

Người viết xin chép sơ lược phần tài liệu và góp phần giải thích bằng vài nhận xét cá nhân nhằm làm sáng tỏ những khúc mắc.

 Hồi Ký này được coi như tài liệu khả tín nhất về bà Lê Vũ Anh. Vì hơn ai hết Maslov là người thân nhất, gần kề nhất với bà. Maslov (15 tháng 6, 1930, hiện 92 tuổi) (2) viết về nguồn gốc của bà Bảy Vân, vốn được dấu kín:

blank
Bà Bảy Vân (Thụy Nga), mẹ của Lê Vũ Anh. Nguồn: https://7days.ru/

Sau này tôi được biết, dòng máu đang chảy trong cơ thể không chỉ dòng máu Việt Nam, mà một phần trong đó có dòng máu Trung Hoa. Mẹ nàng, bà Bảy Vân mang trong người một phần tư dòng máu Trung Hoa. Ở Việt Nam, không ai biết về điều này, gia đình đã dấu kín mối quan hệ huyết thống” với người Trung Hoa của mẹ nàng. Sự thật là nàng khi còn nhỏ đã sống nhiều năm ở Trung Quốc. Bạn thân của nàng là con gái Đặng Tiểu Bình, người đã từng là bạn của bố nàng và là người số hai dưới bầu trời Trung Quốc sau Mao. Với người cầm lái vĩ đại, nàng cũng đã quá quen thuộc. Nàng đã cho tôi xem một bức ảnh nàng đang ngồi trên đùi của Mao.



Năm 1964, bà Bảy Vân (Thụy Nga) quyết định trở về miền Nam nên giao con gái cho em của Lê Duẩn. Bà Vũ Anh lúc bấy giờ 14 tuổi, là học sinh giỏi miền Bắc và được kết nạp Đảng từ năm lớp 10. Tới năm 1973, 23 tuổi bà Vũ Anh mới gặp lại mẹ mình ở Moskva.

Sau đó bà được gửi sang Moskva, bà theo học ngành toán vật lý ở khoa Vật lý, đại học Tổng hợp Lomonosov. Cùng khoa này còn có Võ Hạnh Phúc, con gái tướng Võ Nguyên Giáp.

Theo Maslov, bà Lê Vũ Anh say mê toán và có tham dự một lớp chuyên đề do Viktor Maslov trực tiếp giảng; khi những sinh viên khác bỏ học hết thì cuối cùng chỉ còn hai người thảo luận với nhau. Khởi đầu của mối tình Thầy-Trò đuổi bắt-trốn chạy lúc ban đầu cũng là lẽ thường tình, theo Maslov:

Khi nàng ở lại một mình với tôi, nàng luôn luôn khiêm tốn, giữ khoảng cách và giữ mình rất đúng mực, nhưng tôi có cảm giác nàng đang phải đấu tranh dữ lắm với những cảm xúc của mình. Có một lần trong buổi hẹn hò định kỳ ở nhà nghỉ ngoại ô của tôi, suýt chút nữa thì nàng đã không làm chủ được mình.

Tôi không thể biết được, kết quả sau đó sẽ ra sao khi chúng tôi quấn chặt lấy nhau với những nụ hôn sâu đặm nồng nàn nếu như không có tiếng chuông gọi cửa bất ngờ vang lên của người hàng xóm. Tôi ra và nói chuyện ngoài cổng với người hàng xóm chỉ khoảng 5 phút không hơn, lúc quay lại thì phòng trống không. Nàng đã vọt ra ngoài qua cửa sổ, thức tỉnh từ sự quyến rũ của tình yêu và bỏ chạy về nhà.

Tôi hiểu, nàng đã phải trải qua thử thách quá lớn như thế nào khi tìm và đạt bằng được tình yêu của mình với một người đàn ông Âu Châu. 


Lê Vũ Anh cho thấy đã say mê cuồng nhiệt lao vào cuộc tình bất kể các tiêu chuẩn đạo đức truyền thống kéo dài hàng thế kỷ, cũng dẫm đạp lên kỷ luật nội bộ trong Đảng và các mối quan hệ quốc tế của cha.

Đúng như nhận xét của Maslov:

Tình yêu của chúng tôi có thể làm tổn thương đến ba của nàng, trở thành con át chủ bài của các đối thủ trong cuộc đấu đá quyền lực. Phía sau lưng ông là Trường Chinh, đối thủ chính trị cạnh tranh đã từng là Tổng Bí Thư trước ông. Lê Duẩn định hướng phát triển kinh tế của đất nước theo mô hình Liên Xô, còn Trường Chinh muốn theo mô hình của Trung Quốc. Nàng tính toán rằng, Việt Nam sẽ sụp đổ nếu đối thủ của ba nàng giành được quyền lực. Và Liên Xô cũng mong muốn điều đó xảy ra.


Nhưng rồi thực tế cái gì phải đến, sẽ đến, Maslov đề nghị làm đám cưới. Vũ Anh từ chối viện cớ rằng hai nước đã có thỏa thuận ngăn cấm công dân Xô Viết và Việt nam cưới nhau. Sau đó Lê Vũ Anh đã trốn biệt khi kỳ nghỉ hè bắt đầu. Cuộc trốn-đuổi vẫn tiếp tục mà nhiều phần gạo đã thành cơm. Maslov đã không đủ kiên nhẫn, nhất quyết truy tìm nàng. Ông viết:

Tôi không thể chịu đựng được nữa và quyết định gọi điện thoại tới bà Trưởng Khoa quản lý sinh viên nước ngoài:

 Bà có thể cho tôi biết sinh viên Lê Vũ Anh hiện đang ở đâu không ạ? Cô ấy ở Khoa chúng tôi và cô ấy đã đạt được nhiều kết quả tốt.

– Vũ Anh đã lấy chồng là đồng hương; cậu ấy cũng là sinh viên của trường ta; cô ấy đã về nước. Tên cậu sinh viên ấy là Văn. Họ sẽ trở lại cuối tháng này cùng với ba của cô ấy. Ông ấy sẽ gặp Brezhnev, bà trưởng khoa khẽ trả lời.

Tôi gần như ngã quỵ khi nghe điều này. Gặp gỡ với Brezhnev cuối tháng này ư? Chắc chắn phải là Lê Duẩn.


Biết là mình đang đùa với lửa, nhưng Maslov vẫn tiến tới, một cuộc dàn cảnh với sự có mặt của Phúc làm trung gian. Sau đó, Maslov đã thuyết phục được nàng đến nhà nghỉ ngoại ô của ông cùng với Phúc. Rồi còn thuyết phục được nàng ly dị với chồng để hai người có thể kết hôn.

Đây là một cuộc săn đuổi ngoạn mục, đầy đam mê và quyến rũ giữa một người đàn ông dạn dầy kiến thức, lại đầy quyền lực, giao du rộng rãi, quen đủ giới thượng lưu trí thức, giới chính trị gia và một người con gái mà tuổi đời mới chập chững còn rất nhiều non nớt.

Sự áp đảo ấy mấy ai có thể trốn tránh được.

Hồi ký của Maslov cho thấy rằng ông đã tìm đủ mọi cách bằng sự quảng giao để giữ và bảo vệ Lê Vũ Anh và con của hai người sau này bằng mọi giá.

Điều này nếu xét về quy luật thiên nhiên giữa muôn loài là điều hiểu được. Các con đực thường khỏe mạnh, sức vóc to lớn đế chế ngự và bảo vệ các con cái. Nhiều loài chim trống còn có giọng hát hay hoặc vẻ ngoài lộng lẫy sắc mầu như loài công thường có bộ cánh tuyệt đẹp để quyến rũ những con công mái.

Nó như thể cái yếu và cái mạnh là một bù trừ và một hấp lực hút vào nhau. Hiểu như thế, có thể hiểu được mối liên hệ giữa Maslov và Vũ Anh. Maslov cao lớn còn Vũ Anh thân hình bé bỏng, cân nặng chỉ trên 30 kí lô. Đừng coi thường sự khác biệt bề ngoài ấy. Bởi vì, chính sự khác biệt ấy lại cái cớ chính đáng để bù trừ cho nhau. Maslov có đủ điều kiện để lấy những cô gái Nga xinh đẹp, thân hình nảy nở chứ?

Vậy mà họ đã quấn lấy nhau, thể hiện điều mà quy luật thiên nhiên đã quy định.

Ở đây, có một vài chi tiết cần nói rõ thêm về cá tính của Maslov. Ông là người dị thường, một người không có khuynh hướng chấp nhận cuộc sống bình thường. Nhưng Maslov đẩy cái đam mê tình ái ấy đến cái ham muốn cái lạ, tìm đến một cái gout exotique nơi một xứ sở xa xôi nào đó.

Maslov viết trong hồi ký:

Thành thật mà nói, tôi thường thích phụ nữ phương Đông. Một trong những người bạn tôi nói đùa ‘Maslov của chúng ta là một nhà Đông phương học lớn.’ Ở Khoa Vật lý cũng có nhiều sinh viên Việt Nam, tôi nhanh chóng kết bạn với họ, đặc biệt với hai cô gái Phúc và Tình. Phúc là con gái của nhà quân sự chính trị nổi tiếng Võ Nguyên Giáp, lúc đó là Bộ trưởng bộ Quốc phòng, còn Tình là con gái của Chủ tịch thành phố Hà Nội. Cả hai cô gái đều giấu giếm bố mình là ai cũng như các sinh viên Việt Nam khác xuất thân từ giới quý tộc Việt Nam, họ đề phòng lộ diện để tránh các mưu đồ và hành động khiêu khích chính trị từ chính quyền Xô Viết.


Maslov viết tiếp về trường hợp Phúc-con gái Võ Nguyên Giáp:

Tôi thích Phúc, tôi giúp đỡ cô ấy học tốt môn toán, tôi không chỉ một lần mời cô ấy đến nhà chơi, lúc thì một mình, lúc thì chơi với các bạn. Cô gái Việt Nam dễ thương tránh tôi chỗ đông người như tránh lửa vậy. Có một lần tôi dẫn Phúc đến gặp và làm quen với nhân viên đánh máy để giúp cô bản bá cáo khoa học, sau đó cả hai cùng nhau ra về. Đi cùng tôi trên đường phố Moskva nhộn nhịp, cô thể hiện như một nữ du kích trong hậu phương của địch: tỏ vẻ sợ sệt và suốt thời gian luôn cảnh giác quan sát tứ phía. Đặc biệt giao thông công cộng làm cô mất bình tĩnh. Chẳng hạn tại bến đỗ, xe buýt hoặc xe buýt điện vừa đến, cô đã nhanh chóng ẩn mình vào trong xe ngay.

– Chuyện gì đã xảy ra vậy, tôi hỏi, em sợ gì chứ.

– Anh nhìn xem, đằng kia hình như có người Việt Nam.

– Có gì đáng sợ ở đây.

– Nếu họ nhìn thấy em đi với người Nga, em sẽ gặp rắc rối lớn.”


Cái rủi hay phải chăng là cái may cho Phúc là không rơi vào lưới tình của MaslovGiả dụ rủi do duyên phận thì cuộc đời Phúc sẽ ra sao. Nào ai biết được?

Và thật đến kinh ngạc, hai người có một mối chân tình sâu đậm đến như thế. Và mỗi bước đi của thời gian là một lấn sâu không gỡ ra được. Họ đã phải lòng nhau. Không lạ gì, trước khi đưa bé Lena, con của hai người, đã bị ốm và phải nhập viện. Nàng đã viết cho Maslov một bản tuyên bố chính thức như sau :

Nếu tôi bị bắt mang đi một mình hoặc cùng con gái và đưa đến Đại sứ quán Việt Nam, mọi người cần phải biết, điều này được thực hiện bằng võ lực, trái với ý muốn của tôi, bất cứ điều gì do người thân trong gia đình tôi hoặc Đại sứ quán phát ngôn đều không giá trị. Tôi muốn sống với chồng Viktor Maslov ở Liên Xô, và tôi muốn chồng tôi nuôi dưỡng con gái của chúng tôi trưởng thành và thấm nhuần nền văn hóa Nga.

Tôi cho cất giữ tờ giấy này vào một nơi an toàn.”


Thật tuyệt vời và không còn lời lẽ nào quý giá và trân trọng hơn nữa. Sự gắn kết đến hầu như tuyệt đối theo nghĩa từ tôn giáo: “Điều gì mà Thiên Chúa ràng buộc, con người không thể tháo gỡ ra được.”

Và cũng người con gái ấy vẫn đến trường Đại Học Tổng Hợp Moskva, cố gắng hoàn thành chương trình nghiên cứu sau đại học. Và Maslov đã bộc lộ:

Nàng có khả năng làm việc tốt hơn nhiều so với tôi, và nếu nàng tham gia vào nghiên cứu khoa học, tất cả mọi thứ hóa ra không đến nỗi quá phức tạp như tôi tưởng. Nàng đã bảo vệ luận án thành công và trở thành phó tiến sỹ khoa học và vật lý và toán học. 


Chỉ còn một vướng mắc không nhỏ như cái sà ngàn cân đang lơ lửng trên đầu họ. Đó là yếu tố phân biệt chủng tộc và chính trị của chính quyền cộng sản miền Bắc đã gây ra rắc rối chính trị không tháo gỡ được mà Vũ Anh trở thành nạn nhân của chính cha mình và của chế độ.

Vì thế, thoạt đầu, bà Lê Vũ Anh đã muốn trốn thoát, đã về nước lập gia đình với một sinh viên người Việt cùng trường đại học và muốn ở lại Việt Nam để quên đi mối tình với Maslov. Tuy nhiên, cô ta bị cha bắt buộc trở lại Nga để hoàn thành khóa học.

Khi trở lại Moskva, Vũ Anh mới biết là mình không yêu chồng mình và không thể quên được người tình.

Bà quyết định sống ly thân với chồng và tiếp tục qua lại với người hướng dẫn khoa học của mình là Maslov.

 

Sau khi có thai lần thứ nhì, lần đầu bị sảy thai, Vũ Anh đã có đủ nghị lực để xin ly hôn với chồng để có thể làm hôn thú (không cho gia đình biết) với Maslov. Hai mươi bảy tuổi, Vũ Anh sinh con gái đầu lòng vào ngày 31 tháng 10 năm 1977 tên là Elena và con gái kế là Tatyana, 1979, cuối cùng là người con trai, Anton, 1981, rồi qua đời.

blank
Hôn lễ bí mật của Lê Vũ Anh và Viktor Pavlovich Maslov, 1975 tại Troitsk. Nguồn: https://7days.ru/


Gặp cha tình cờ khi sang Nga công tác, Vũ Anh đã thú nhận mọi chuyện tình cảm của mình. Ông Lê Duẩn đã không chấp nhận việc đó, cho người theo dõi và tìm cách dụ con về nước.

Theo Maslov, liên quan đến cuộc hôn nhân, Lê Duẩn từng sỉ nhục bà Vũ Anh vì dòng máu người Hoa bên ngoại của bà.

Tuy nhiên, dần dần, Vũ Anh đã hòa giải được với gia đình. Lê Duẩn trong những lần đi Moskva, lúc nào cũng muốn gặp đươc cháu ngoại Lena, nhưng ông lại không muốn gặp Maslov. Vũ Anh sau khi tâm sự với chị Muội, một người chị thân thiết nhất của Vũ Anh. Chị Muội cho biết, Lê Duẩn bị sốc khi được tin con gái có cháu ngoại, ông mất ngủ. Nhưng Vũ Anh đã quyết định đưa cháu gái đến gặp cha cho thấy tình cảm cha-con sâu đậm như thế nào. Maslov viết:

Khi Lê Duẩn đến Moskva lần sau đó, nàng đem theo Lena đến gặp ông. Ông ngay lập tức yêu cháu. Ông đề nghị để Vũ Anh và cháu ở lại cùng ông cho đến khi ông về nước. Lúc đầu cháu bé còn lạ, nhưng dần quyến luyến với ông ngoại. Ông chú ý giấu tất cả chuối trong nhà để tự mình đãi Lena- mong chiếm được cảm tình của đứa cháu.

Lê Duẩn luôn yêu cầu đưa Lena đến gặp ông mỗi lần đến Moskva. Còn gặp tôi thì dứt khoát không muốn.

Có lần Lê Duẩn đưa Lena và Vũ anh đi xem xiếc rồi đưa họ đi theo dự khai mạc Olympic Moskva. Con bé lên cơn đỏng đảnh đúng lúc long trọng nhất kêu to, “Mẹ ơi, con muốn đi đái.”


Ôi dễ thương làm sao. Sự ngây thơ của cháu bé hóa giải được tất cả những bất đồng của hai cha con.

Sau khi sinh Tania, 1979, bà Vũ Anh tiếp tục sinh thêm một cậu con trai là Anton, nhưng bà đã qua đời ngay khi sinh vì bị băng huyết vào năm 1981.

Thi thể bà được hỏa táng; bình tro được bà Bảy Vân đem về Việt Nam. Trong dịp này, bà Bảy Vân cũng tha thiết để mang được cháu trai Anton vừa lọt lòng đã trở thành đứa trẻ mồ côi mẹ. Bà đã hết lòng nuông chiều cháu, đó là lý do cháu được đưa về Việt Nam cho đến lúc nó được cứng cáp. Năm Anton được 4 tuổi, 1985, bà Bảy Vân đã sang Moskva vào giao Anton lại cho bố nó.

Cho nên, dù sao đi nữa thì cái hệ lụy ấy nếu đã xảy ra thì cả hai đều phải chung vai gánh vác không thể đổ cho ai được. Cùng chia xẻ hạnh phúc và cùng cam khổ chịu đựng nếu xảy ra điều bất hạnh. Hình như số phận họ đã gắn kết với nhau như một thứ duyên tiền định mà kết cục là cái chết bi thảm của Vũ Anh khi sinh Anton.

Đọc Mastov mà thấy buồn và xúc động cho mối tình oan nghiệt. Tại sao Vũ Anh lại có thể chết trẻ và lãng xẹt như thế. Oan ức quá, ông Trời ơi. Nhưng tình lụy bao giờ cũng là thứ tình đẹp nhất trên đời này mà dân gian thường ngưỡng mộ. 

Nếu mọi chuyện đều bằng phẳng thì chẳng có chuyện gì để nói. Như Phúc, như Muội, như Tình và nhiều người khác.

Vì thế, sau này có người cho rằng, chuyện tình Nga-Việt là cảm động nhất thời Sô Viết. Có người nói đến cuộc tình xuyên biên giới.

Vài nhận xét của Lê Kiên Thành, em trai của Vũ Anh. 

Tôi thiển nghĩ đưa ra một vài nhận xét của Lê Kiên Thành về chị mình cũng là một góc nhìn khác.

Dưới con mắt của Lê Kiên Thành về Maslov, về Lê Vũ Anh và về cha mình TBT Lê Duẩn cho thấy:

Lê Vũ Anh – Lê Kiên Thành -Lê Kiên Trung – năm 1968  

“Về Maslov và về Vũ Anh | Chính cái vẻ vừa thiên tài, vừa lập dị của Maslov đã lôi cuốn chị Vũ Anh và khiến chị mê đắm. Vì chị Vũ Anh cũng là người tự trong sâu thẳm, luôn cất giấu sự nổi loạn ngấm ngầm. Chị tôi hiểu hoàn cảnh của mình, hiểu xuất thân của mình, nên đã tìm mọi cách để cưỡng lại tình yêu đó, thậm chí là cả việc kết hôn với một người bạn học vốn chị không yêu.

Nhưng cuối cùng chị tôi vẫn đi theo tiếng gọi của trái tim. Chị ly dị một cách bí mật với người chồng đầu tiên, bí mật có con, bí mật đăng ký kết hôn với Maslov rồi mới báo tin cho ba tôi biết. Dĩ nhiên ba tôi giận dữ. Dĩ nhiên là ba tôi phản đối cuộc hôn nhân đó.

Về Lê Duẩn | Khi chị Muội (con gái của Lê Duẩn và bà Lê Thị Sương, người vợ đầu của Lê Duẩn) yêu và muốn kết hôn với một gia đình có xuất thân là quan lại triều Nguyễn, cơ quan nơi chị công tác đã đề xuất phản đối cuộc hôn nhân đó, lại là ba tôi đã gặp phải rất nhiều khó khăn để xin cho chị Muội được phép kết hôn với người mình yêu.

Nhưng chuyện hôn nhân của chị Vũ Anh là một chuyện hoàn toàn khác. Ba tôi chưa từng hình dung ông sẽ có một người con rể nước ngoài, và sẽ có những đứa cháu chỉ có dòng máu có một nửa Việt Nam. Tôi nhớ có lần, nhìn con tôi và con chị Vũ Anh chơi đùa với nhau, tôi chợt nghe ông nói một mình: “Người Việt Nam đẹp thật.

Tôi hiểu ông và thấy nhói đau một tình yêu với ông và cả với chị mình.

Tôi vẫn nhớ năm 1977, tôi gặp Ba khi ông từ Moskva về Hà Nội sau khi chị Vũ Anh thông báo kết hôn, ông chỉ nói: Có lẽ phải chờ 5, 10 năm nữa, người ta mới chấp nhận cuộc hôn nhân của chị con. Đó cũng là năm mà mối quan hệ của Việt Nam và Trung Quốc bắt đầu căng thẳng. Mỗi khi gặp ba tôi luôn luôn cảm nhận được những gánh nặng khủng khiếp đang đè lên vai ông.

Và cuộc hôn nhân của chị Vũ Anh với Maslov, vào đúng thời điểm đó cũng gây cho ba nhiều khó khăn và áp lực. Một số người có suy nghĩ không tốt đã nói rằng: “Ông Lê Duẩn vì muốn kết thân với Liên Xô mà bán con gái mình, để con gái mình kết hôn với người nước ngoài.”

Thật là bất công nếu ai đó nghĩ rằng một người cha có thể làm điều gì ảnh hưởng đến sự an nguy của con mình, dù là vì lý do gì chăng nữa. Sự thật rất đơn giản: chị tôi đã qua đời vì băng huyết, ngay khi sinh hạ người con thứ ba Anton. Chị tôi qua đời vì không một bác sĩ nào ở bệnh viện khi đó dám mạo hiểm quyết định việc phẫu thuật cho chị, bởi vì họ đều biết chị tôi là con gái của Tổng Bí Thư Đảng cộng sản Việt Nam.

Lúc chị tôi rơi vào tình trạng hiểm nghèo, người ta đã gọi các bác sĩ đầu ngành đến bệnh viện nơi chị tôi đang nằm cấp cứu sau sinh để hội chẩn. Nhưng chị Vũ Anh đã qua đời trước khi họ kịp đến. Chị tôi qua đời vì sự cẩn trọng thái quá của những người biết chị tôi là ai, chứ không phải vì bất cứ âm mưu chính trị nào đằng sau đó.”

Sơ lược báo Công An Nhân Dân Online, ngày thứ sáu 26-08-2016


Về cái chết bi thảm của Vũ Anh khi sinh Anton

Theo như lời kể lại của Maslov:

Ở đây các bác sĩ lập tức khám và nói, tất cả đều ổn, quá trình sinh nở bình thường. Tôi chuẩn bị ngồi chờ ở phòng tiếp nhận. Vào lúc bảy giờ sáng, Vũ Anh sinh bé trai. Người ta gọi điện cho tôi từ nhà hộ sinh thông báo điều đó, tôi hỏi tình trạng của người mẹ ra sao, đầu giây bên kia im lặng. Sau một khoảng im lặng dài, họ đề nghị tôi nói chuyện với bác sĩ. Ở Moskva tôi được biết rằng Vũ Anh bị chảy máu rất nhiều, chưa cầm được.

Chúng tôi làm tất cả những gì có thể. Bác sĩ nói- Sắp tới họ chuyển máu tới. Ông tốt nhất nên quay về nhà. Đợi ở đây là vô nghĩa.’ 

Tôi chạy đến các bác sĩ quen để hỏi ý kiến. Họ không vui, nói rằng trong trường hợp như vậy, phải lập tức cắt bỏ tử cung. Nhưng các bác sĩ Kremlin có lẽ sợ lãnh về mình trách nhiệm đó, bệnh nhân không phải nhân vật bình thường.

Tôi quay về nhà hộ sinh. Lúc ấy người ta đã phẫu thuật cho Vũ Anh. Bác sĩ phãu thuật chính của Cục 4 được mời đến xử lý cho nàng. Khi ông vừa ra khỏi phòng mổ, tôi lao đến:

– Cô ấy sẽ không chết. Cơ thể trẻ trung. Chúng ta hi vọng vào điều tốt nhất.

Vài tiếng sau, Vũ Anh qua đời. Người ta cho phép tôi vào phòng bệnh. Vũ Anh nằm trên giường, phủ tấm ra- trông nàng xinh đẹp làm sao, như đang ngủ. Một cục gì chẹn lấy cổ họng tôi, tôi quỳ xuống, hôn tay người tôi yêu dấu. Tấm ra phủ di chuyển, hé lộ thân thể vợ tôi, phủ đầy các vết xanh-đỏ. Tôi kêu lên vì sợ hãi. Mọi người chạy đến bên, đỡ lấy tôi và đưa ra hành lang.

– Lần cuối cùng tôi nhìn thấy Vũ Anh là ở chỗ hỏa táng- mười ngày sau đó. Quyết định hỏa táng không phải do tôi đưa ra. Nói chung không ai hỏi ý kiến tôi muốn an táng vợ mình ra sao.Tại sao phải đợi lâu thế vẫn mãi là câu hỏi. Có thể Lê Duẩn đã bí mật đến Moskva. Tôi không gặp ông, còn bà mẹ thì bay sang ngay. Tro cốt cúa Vũ Anh được đưa về Việt Nam, bình tro được giữ ở nhà bà Bảy Vân, trong một căn phòng riêng.

– Còn tôi trong thời gian đầu rơi vào một trạng thái quên lãng, mù mờ sao đó. Trí nhớ của tôi từ chối tin vào những gì vừa xảy ra..Một lần tôi tỉnh dạy giữa đêm trong hoảng hốt. Trái tim bóp nghẹt trong lồng ngực. Tôi mơ thấy một luồng sáng: Người ta đã đầu độc Vũ Anh. Tôi chia xẻ phỏng đoán với các bác sĩ. Họ không loại trừ khả năng ấy, nhưng cho rằng các vết xanh-đỏ trên da có thể xuất hiện trong trường hợp chảy máu nghiêm trọng.”


Những lời trần tình của Maslov trong lúc mê xảng không lấy gì làm thuyết phục về một âm mưu đầu độc. Mà ai đầu độc. Và đầu độc đạt được ích gì. Về tình nghĩa cha con, liệu Lê Duẩn có đủ đảm và nhẫn tâm đầu độc con mình hay không? Và làm sao ông có thể có những quyết định như thế và thuyết phục được giới bác sĩ tuân thủ. Mà bác sĩ nào dám làm điều ấy?

Thật ra về mặt y học, sản phụ bị xuất huyết là điều có thể xảy ra. Hoặc phải nạo thai, lấy hết nhau còn sót lại trong tử cung. Hoặc phải buộc tử cung để cầm máu. Trong trường vỡ tử cung thì phải cắt bỏ tử cung.

Maslov ghi nhận tiếp diễn tiến về âm mưu đầu độc như sau:

Sau đó nhiều năm, khi nằm điều trị tim tại một bệnh viện tim mạch, tôi quan sát thấy người ta đã tiêm Heparin cho các bệnh nhân để làm loãng máu. Và trên người họ cũng xuất hiện những vết đúng như thế. Theo quan điểm của tôi đã xuất hiện thêm một phương án khả tín: Việc chảy máu là do tác động cố ý, bằng cách tiêm thứ thuốc đó. Không phải tự nhiên Vũ Anh đã cảm thấy tai họa. Và máu đã chảy cạn.

Trong đám tang bà mẹ đau khổ đến mất trí. Bà ấy nói rằng cha của Vũ Anh đã giết con(3) và muốn giúp đỡ tôi, đưa bọn trẻ về Việt Nam.”


Cái chết của Lê Vũ Anh còn trở nên bi kịch của Maslov với con gái Lena. Maslov đã phải nói dối con như sau:

Tôi nói với Lena là Vũ Anh ở trong bệnh viện, và sau đó, rằng mẹ đã đi có việc, nhưng con bé cũng hiểu hết. Một lần nó kéo tôi ra bên và thì thầm hỏi tôi:

Bố ơi, người ta chôn mẹ rồi phải không?’

Lena luôn than thở về nỗi buồn vắng mẹ, nó khóc.

Bố hãy đi Việt Nam, mua mẹ cho con.’

 
Về những gì Maslov bày tỏ, tôi chỉ biết im lặng trước những nỗi đau tận cùng của ông. Nhưng tôi vẫn tin rằng tình cha con và cháu mà ông vô cùng thương tiếc, ông đã không đủ đảm lược và ra tay ám hại con mình.

Cuộc đời còn lại của Maslov và các con của ông

Viktor Maslov ở nhà tại Troitsk. Nguồn: “ЗАПРЕТНАЯ ЛЮБОВЬ”


Tôi thật không thể ngờ được cuộc đấu tranh của Maslov để bảo vệ các con bên mình. Nhất là Anton. Khi ở Việt Nam, họ đã đổi tên Anton Maslov mà thành Nguyễn An Hoàn với sổ thông hành Việt Nam. 

Maslov ghi lại: 

Lê Duẩn không có ý định trao cháu cho tôi. Ngược lại, ông hy vọng sẽ mang luôn cả các cháu gái về.

Con trai không nói được tiếng Nga, nó lạ tôi và không rời bà bảo mẫu người Việt nuôi cháu từ trứng nước. Ở Việt Nam Anton thực sự là hoàng tử: nó được ở cả một tầng nhà.

Bắt cóc Anton thật vô nghĩa: cháu là công dân Việt Nam và họ sẽ ngay lập tức đưa cháu đi khỏi nhà tôi.

Nhưng tôi không có ý định đầu hàng. Bấy giờ là thời của Gorbachev, tôi đã viết đơn đi khắp nơi. Một chị bạn tôi đã gợi ý nên cầu cứu Anatoly Gromykocon trai Chủ tịch Xô viết tối cao Liên Xô Andrei Andreyevich Gromyko .

Gromyko con tỏ ra chia xẻ và nói:

Anh hãy viết đơn cho chính Gorbachev. Tôi hứa rằng ông ấy sẽ nhận và sẽ đọc. Nhớ kèm theo cả những búc ảnh, đặc biệt bức chụp cùng bọn trẻ này. Nó mạnh hơn bất kỳ bức thư nào.

Kết quả không đi đến đâu. Bạn bè Maslov đã tìm được một ngôi nhà ở Belorussia. Maslov viết:

Trong vòng bán kính 5 kilômét quanh đó không có ai cả. Chúng tôi ở đó chừng vài tháng-Lenia,Tania, Anton, bà bảo mẫu của chúng. Pussia quả thật là một chốn thiên đường. Lũ trẻ đến giờ còn còn nhớ khu rừng nguyên thủy, những bãi cỏ đầy nấm và quả rừng, có thể sờ tay vào lũ thú rừng và chim chóc. Lũ hươu kéo đến tận nhà, làm bà bảo mẫu sợ chết khiếp. Lũ bò rừng nhởn nhơ đi lại đằng xa. Anton trở thành một đứa trẻ khác hẳn khi ở Belorussia, chơi với các chị và bắt đầu nói một ít tiếng Nga.”

Sau đó, cái may đã đến. Một người bạn thân với gia đình của Vũ Anh cho biết:

Nếu cha chúng nó yêu chúng như vậy, thì cứ để chúng sông với anh ta.

Có vẻ hai nước đã có một nhận thức chung về chuyện này, Gorbachev và Lê Duẩn đã thỏa thuận để gia đình chúng tôi được yên. Sự đau khổ của tôi kết thúc. Mấy năm sau Lê Duẩn từ trần.”

Viktor Maslov và 3 con. Nguồn: https://www.kommersant.ru/doc/2286094


Đôi dòng kết thúc

Và cuối những năm 80-90, Maslov thường đi giảng dạy ở nhiều nơi trên thế giới như ở Mỹ, Anh, Pháp để kiếm thêm tiền để nuôi dạy các con. Mỗi lần như thế, ông thường dẫn đám trẻ đi theo. Trong dịp này, một biến cố lớn đã xảy ra trong cuộc của đời bốn cha con. Theo Maslov:

Nhưng năm 1991, ông cưới Irina mà ông quen biết đã lâu, từ khi Vũ Anh còn sống. Cô ấy cùng tuổi với Vũ Anh. Ira là một nhà ngôn ngữ, phó tiến sĩ khoa học. Sau khi Vũ Anh mất, giống như nhiều bạn bè và người thân của tôi, cô ấy đã giúp tôi trông nom bọn trẻ. Đối với tôi, mối quan hệ của cô với chúng cũng quan trọng không kém tình cảm giữa chúng tôi.

Irina là một phụ nữ đáng kinh ngạc. Sau khi cưới, cô ấy quyết định không sinh thêm một đứa con nữa, đứa con chung của chúng tôi, để không phải làm dì ghẻ, mà hoàn toàn thay Vũ Anh làm mẹ của Lena,Tania và Anton.”


Câu chuyện là các con của Maslov thoạt đầu đều theo học tại MGU mà không phải một trường học Tây Phương nào cả. Nhưng tình cờ xảy ra sự kiện hiểu lầm theo lời kể của Maslov:

Về sau có nhiều dòng người từ Châu Á tràn vào Moskva và bắt đầu nảy sinh các vấn đề. Một nhân viên cảnh sát đến Datra nơi Tania theo học. Nhân viên này nhìn thấy cháu và cho rằng đây là một người di cư bất hợp pháp đến từ Trung Á, và suýt nữa tôi bị cáo buộc vào tội “che dấu”.

Chúng tôi họp gia đình và quyết định rằng sẽ tốt hơn nếu đưa lũ trẻ sang Châu Âu, ở đó đã quen với việc có nhiều sắc tộc. Kết quả là Tania và Anton sang sinh sống ở Anh, còn chị cả Lenaở Hà Lan. Cháu lấy chồng là người Hà Lan xuất thân từ một gia đình quý tộc tỉnh lẻ lâu đời. Chồng cháu làm nghề phân tích nghiệp vụ và có thời gian là khách hàng của một hãng máy tính của Anh, nơi Lena làm việc. Mối tình bắt đầu ở nước Anh. Lena có một con nhỏcháu sinh con gái Anna năm ngoái.

Phần Tania chuyển nghề làm lập trình, sống với chồng là người Anh ở thị trấn ngoại ô Bristol.

Còn Anton, tốt nghiệp MVK, khoa toán học tính toán và điều khiển học ở MGU. Cháu cũng làm việc không xa chỗ chị gái. Cậu chàng chưa có vợ, và tôi sợ sẽ còn lâu. Có vẻ cháu giống tính tôi.”


Maslov thú nhận:

Khi làm việc, tôi luôn luôn cảm thấy Vũ Anh đang nhìn mình. Trong phòng làm việc đã nhiều năm vẫn treo bức ảnh chân dung lớn của nàng. Tôi cảm thấy Vũ Anh hài lòng về cuộc sống của các con chúng tôi, có nét tán đồng. Tôi thường mơ thấy nàng, trẻ trung và hạnh phúc.

 Vũ Anh giao phó cho tôi các con của chúng tôi. Không có Irina, tôi không thể thực hiện được sự ủy thác của nàng. Cái chính là bọn trẻ không lúc nào cảm thấy chúng là trẻ mồ côi.”


Người viết bài này thấy đủ và không cần phải viết thêm một dòng nào nữa.

© 2022 DCVOnline

 


Nguồn: Bài do tác giả gởi. DCVOnline biên tập, trình bày và chú thích.

Tài liệu tham khảo: Hồi ký của Viện sỹ viện Hàn lâm Khoa học Nga, Viktor Maslov, con rể Lê Duẩn. Dịch giả Phan Độc Lập. 17-5-2016. Nguồn: Đông tác Giao Lưu.

Chú thích:

 (1) Vox Populi, Vox Dei là tựa đề của một tuyên ngôn năm 1709 của Whig — một phe chính trị và sau đó trở thành một chính đảng trong Quốc hội England, Scotland, Ireland, Great Britain and the United Kingdom —  theo một nhóm chữ tiếng Latinh có nghĩa là “tiếng nói của người dân là tiếng nói của Thượng đế”. Tuyên ngôn này được khai triển vào năm 1710 và sau đó được tái bản với tên gọi Sự phán xét của toàn bộ Vương quốc và Quốc gia: Liên quan đến Quyền, Quyền lực và Đặc quyền của các vị vua, và Quyền, Đặc quyền và Tài sản của Nhân dân. Không rõ tác giả nhưng có lẽ là Robert Ferguson hoặc Thomas Harrison. [William Gibson. Enlightenment Prelate: Benjamin Hoadly, 1676-1761, 2004, p.90. “Hoadly’s assize sermons had a strong influence, and provided the foundation for Whigs like Thomas Harrison, the probable author of the 1709 tract Vox Populi Vox Dei: or True Maxims of Government, which was reprinted eight times in the first ..”][J. P. Kenyon. Revolution Principles: The Politics of Party 1689-1720, 1990, p.209. “The author of Vox Populi Vox Dei is unknown. Some nineteenth-century bibliographers gave the honour to Somers, others to Defoe, but neither attribution is very plausible. …It was signed ‘R. F.’, and there seems no reason to challenge the accepted attribution to Robert Ferguson. But long before 1709 Ferguson had turned Jacobite, and it is unlikely that he turned back. As for Political Aphorisms, this was signed …Thomas Harrison.”] Không có bằng chứng nào cho thấy Daniel Defoe hoặc John Somers là tác giả.

 (2) Viktor Pavlovich Maslov (tiếng Nga: Виктор Павлович Маслов; sinh ngày 15 tháng 6 năm 1930, tại Moskva) là một chuyên gia toán vật lý người Nga. Ông là thành viên của Viện Hàn lâm Khoa học Nga. Maslov lấy bằng tiến sĩ về khoa học toán vật vật lý năm 1957.

(3) Theo Hoàng Ngân Thương viết trên trang Google.tienlang “Rất tiếc là một số trang web/blog đã đăng bản dịch, dù ghi rõ tên dịch giả Phan Doc Lap nhưng nội dung lại tự ý “thêm mắm dặm muối”, không đúng với bản dịch của dịch giả. Trang Đông tác giao lưu, trang Ba Sàm, trang  Kim Dung (của nhà báo Kỳ Duyên) … là những trang như vậy.” Ví dụ như, “Bà ấy nói rằng cha của Vũ Anh đã giết con(3) và muốn giúp đỡ tôi, đưa bọn trẻ về Việt Nam.”

 

09 Tháng Ba 2024(Xem: 344)
Bài viết này dựa trên kinh Nikãya nhằm cung ứng một vài khía cạnh cần biết trên đường tu học của thiền sinh Phật tử muốn tìm hiểu lộ trình tu tập trong đạo Phật như thế nào.
09 Tháng Ba 2024(Xem: 295)
Tuy nhiên, vẫn phải nhìn nhận những nhà văn trẻ vừa và thật trẻ vẫn là niềm hy vọng của sinh hoạt Văn Học Di Dân Việt Nam như những đóm lửa của hy vọng còn chờ đợi
01 Tháng Ba 2024(Xem: 320)
Nếu “nhận thức về vô thường” được tu tập như vậy ngay trên tự thân, được làm cho sung mãn như vậy ngay trên tự thân ngũ uẩn, thì “tất cả dục tham được chấm dứt, tất cả các sắc tham được chấm dứt
01 Tháng Ba 2024(Xem: 420)
Chỉ tồn tại có 21 năm, từ di sản của nền giáo dục thuộc địa của Pháp chế độ Việt Nam Cộng Hoà đã khai sinh một nền giáo dục Dân tộc, Nhân bản và Khai phóng mà giá trị đến ngày nay không ai có thể phủ nhận được.
01 Tháng Ba 2024(Xem: 294)
Tháng ba này, bác sĩ Quang lại lên đường sang Ukraine trong ba tháng.. Tháng bảy mới trở về. Tôi gợi ý anh nên viết hồi ký ghi lại những sụ việc, biến cố của từng ngày,
24 Tháng Hai 2024(Xem: 1109)
Kính chia sẻ đến quý anh chị CHƯƠNG TRÌNH CÙNG NHAU TU HỌC lớp Tìm Hiểu và Ứng Dung kinh NGUYÊN THỦY do Tuệ Huy- Tô Đăng Khoa phụ trách
23 Tháng Hai 2024(Xem: 385)
Chính qua sự chú ý, chúng ta không chỉ tương tác với thế giới mà còn duy trì, quyết định phẩm chất của sự tồn tại của mình một cách chân thực nhất.
16 Tháng Hai 2024(Xem: 863)
Ý Như Vạn Sự là sự bùng vỡ của Trí Tuệ và Từ Bi cùng lúc. Trí Tuệ vì nhận chân bản tánh Như của vạn sự. Từ Bi vì sự bùng vỡ của tình thương yêu bình đẳng đối với vạn sự, cho phép vạn sự là chính nó, tự vận hành theo chu kỳ tuần hoàn sinh-trụ-hoại-diệt của chính nó.
16 Tháng Hai 2024(Xem: 996)
Hà ô Lôi là ai nhỉ? Chỉ được biết Hà Ô Lôi là một tiếng hát tuyệt vời, ảo diệu có thể làm mê hoặc lòng người. Nhưng vì cách đây đã năm thế kỷ nên không có cách gì ghi lại được tiếng hát đó. Người đời sau muốn nghe lại được nó, chỉ còn mỗi một con đường : nghe câu truyện kể về Hà ô Lôi
05 Tháng Hai 2024(Xem: 600)
Đó là mùa Xuân không sinh không diệt. Chất Xuân vượt ra ngoài cảm xúc của con người, nó vượt ra khỏi thời gian, không gian. Nó không bị ảnh hưởng bởi quy luật vô thường
28 Tháng Giêng 2024(Xem: 976)
Trong phạm vi bài này xin chỉ nhắc đến một số trường trung học tiêu biểu ở các đô thị lớn như Sài Gòn, Huế , Cần Thơ...
26 Tháng Giêng 2024(Xem: 1314)
Thưa đó là những thành phần có ăn học, được các chính phủ thời Đệ Nhất và Đệ Nhị Cộng Hòa cho học bổng đi học tại Pháp, tại Mỹ,
24 Tháng Mười Hai 2023(Xem: 1015)
Sách cũ đối với tôi là một ám ảnh mời gọi tìm về. Trong đó đặc biệt có chuyện sưu tập tài liệu triết cũ. Cũng từ những sách cũ đó mà trước đây tôi lớn lên, được nuôi dưỡng và phát triển về trí năng mỗi ngày.
23 Tháng Mười Hai 2023(Xem: 990)
Nghi ngờ là sợi dây trói buộc thứ năm khiến hành giả phân vân, giải đãi, buông lung, không biết đi hướng nào trên con đường tu tập tâm linh.
01 Tháng Mười Hai 2023(Xem: 1954)
Vai trò bảo tồn, duy trì ngôi nhà hữu thể là trách nhiệm chung của từng cá nhân, nó mang lại ý nghĩa cao đẹp cho sự hiện hữu có giới hạn của chúng
01 Tháng Mười Hai 2023(Xem: 1135)
Bài này, người viết đã tự ý bỏ phần văn hóa chữ viết, một sản phẩm đặc thù của các xã hội văn minh để chỉ nói đến vấn đề ẩm thực và hệ quả của nó.
22 Tháng Mười Một 2023(Xem: 1641)
Chuyến đi gian nan của nguời di cư thế nào thì chữ nghĩa cũng vậy. Chữ ở lại, chữ ra đi, chữ nào còn, chữ nào mất? Hình như chẳng còn ai tâm trí đâu để lưu tâm tới điều đó. Chữ được di cư vào miền Nam,
04 Tháng Mười Một 2023(Xem: 1544)
Đứa con hoang có thể là cuối cùng của Sartre có lẽ là giáo sư tiến sĩ Trần Trọng Đăng Đàn. Đối với văn học miền Nam nói chung, ông giáo sư này là kẻ chém treo ngành.
03 Tháng Mười Một 2023(Xem: 1178)
Trong hành trình tìm kiếm hạnh phúc, người tu “Hạnh buông xả” sẽ có cơ hội trải nghiệm được sự bình an nội tại. Buông xả ít thì giải thoát ít, buông xả nhiều thì giải thoát nhiều,
23 Tháng Chín 2023(Xem: 2814)
Có những nhà văn mà phong cách trí thức cũng như tình người để lại trong tôi những dấu ấn sâu sắc đến khó quên.
11 Tháng Chín 2023(Xem: 1879)
Kể từ khi phi công Charles Lindbergh được chọn là Nhân vật của năm 1927 – Person of the year – đến nay đã 95 năm. Tuy nhiên Time không những chỉ chọn một cá nhân...
24 Tháng Tám 2023(Xem: 2639)
Phần tôi khiêm tốn nghĩ rằng: đôi khi chúng ta đòi hỏi những điều mà thật sự nó đã nằm sẵn trong túi chúng ta mà chúng ta không biết.
05 Tháng Tám 2023(Xem: 3430)
Tôi gấp sách lại vì đã đọc đến chữ cuối… và tôi nhớ lại tôi trong cái đêm cuối thăm thẳm, thinh lặng, tôi lên sân thượng nhà tôi và bật khóc một mình.
05 Tháng Tám 2023(Xem: 1818)
Trong nhiều năm qua, chúng ta thường tụng “Bát Nhã Tâm Kinh”. Tụng hoài mà nhiều người vẫn còn than khổ! Đó là do mình học kinh mà không chịu ứng dụng kinh vào đời sống của mình.
28 Tháng Sáu 2023(Xem: 5182)
Trong chỗ riêng tư, tôi chia xẻ những tâm tình với Bùi Giáng, với Phạm Công Thiện trong sự ngậm ngùi về số phận không may dành cho họ.
22 Tháng Tư 2023(Xem: 2319)
Mỗi lần có dịp đọc các tài liệu có liên quan đến đạo và nhìn lại quá khứ là mỗi lần rút tỉa ra được một bài học về đời sống, về nếp sống đạo của một thòi
08 Tháng Tư 2023(Xem: 2202)
Mỗi một cuộc đời, như Phan Châu Trinh, đều để lại một bài học dù chưa trọn vẹn cũng đáng để cho những người đời sau suy nghĩ.
31 Tháng Ba 2023(Xem: 2260)
Thật hiếm có nhà văn quân đội miền Nam nào viết với một thái độ thanh thản, không hận thù, biết quý trọng con người như Nguyễn Bửu Thoại.
30 Tháng Ba 2023(Xem: 1684)
Bên cạnh thứ tài sản không bền vững đó, đức Phật cũng dạy có một thứ tài sản không bao giờ mất, đó là Tín tài, Giới tài, Tàm tài, Quý tài, Văn tài, Thí tài và Trí tài.
21 Tháng Ba 2023(Xem: 2289)
Tiếng Quê Hương hoạt động mạnh là nhờ vào hai người. Người đọc và edited lại là anh Uyên Thao. Và người thứ hai là anh Trần Phong Vũ,
19 Tháng Ba 2023(Xem: 1855)
Nếu chúng ta không quyết tâm giữ chặt khoang thuyền tức không giữ chặt Giới pháp, thì làm sao tránh được những trận bảo to, những cơn sóng lớn...
13 Tháng Ba 2023(Xem: 3801)
Không dễ mấy ai có thể chối từ một số tiền lớn lao như vậy vào thời đó. Sự từ chối này làm nên nhân cách Uyên Thao và làm cho Sóng Thần có uy tín với độc giả, đông nhất là trong giới quân nhân.
13 Tháng Ba 2023(Xem: 2055)
Việc chọn “ngày lành tháng tốt” để tiến hành những công việc hệ trọng trong đời sống của người Việt, được biết bắt nguồn từ thói quen do ảnh hưởng văn hóa, tập tục cổ xưa
03 Tháng Ba 2023(Xem: 2391)
Uyên Thao là một con người đặc biệt, khác mọi người trong cách ứng xử, cách sống, nhất là thái độ chọn lựa hành động.
01 Tháng Ba 2023(Xem: 2093)
Sống ở đời ai cũng mong cầu được hạnh phúc. Hạnh phúc là gì? Các nhà tâm lý học ngày nay mô tả hạnh phúc là một trạng thái tâm lý tích cực của con người ...
20 Tháng Hai 2023(Xem: 4402)
Nói chung, văn nghiệp của ông tạo ra một dòng chảy văn học miền Nam rất cá tính; nó tiếp lửa truyền thừa từ những nhà văn tiền bối và ngọn đuốc soi đường cho những người đến sau ông.
14 Tháng Hai 2023(Xem: 2419)
Tôi xin ghi lại như một lời tri ân như một niềm an ủi cho ông ở bên kia thế giới và một niềm an ủi của người còn lại, như kẻ viết bài này.
10 Tháng Hai 2023(Xem: 2557)
Vì thế, việc giới thiệu tập san Trình Bầy, xin khép lại và chỉ xin giới thiệu phần mở đầu và phần giã biệt của chủ nhiệm Thế Nguyên.
31 Tháng Giêng 2023(Xem: 2924)
Tôi tự hỏi mình, Mai Thảo cuối cùng chỉ là một nhà thơ xuất chúng. Hay trong văn của ông đã có thơ và trong thơ là cả trời đất.
31 Tháng Mười Hai 2022(Xem: 4405)
Mỗi chuyện là một góc nhìn xoáy vào những nết ăn, nết ở tiêu biểu cho một con người và tiêu biểu cho một nét Văn Hóa một thời dần biến dạng.
13 Tháng Mười Hai 2022(Xem: 2452)
. Đó là hạng người thuận dòng, hạng người ngược dòng, hạng người tự đứng lại và vị thánh A-La-Hán đã giải thoát ra khỏi luân hồi sinh tử.
20 Tháng Mười Một 2022(Xem: 2563)
Đương nhiên sống ở đời không ai là không lầm lỗi. Chúng ta phải học hạnh nhẫn nhịn và tha thứ của đất về những lỗi lẫm nho nhỏ của nhau thì tình bạn mới được bền lâu./.
08 Tháng Mười Một 2022(Xem: 2787)
Đọc qua lịch sử của Tỳ-khưu-ni Khema, chúng ta biết rằng chết không phải là hết! Cho nên đời này may mắn gặp Phật pháp ...
22 Tháng Chín 2022(Xem: 2736)
Tóm lại con người có hai phần thân và tâm. Cả thân và tâm đều quan trọng như nhau. Tâm gá vào thân để hiện hữu. Thân nhờ tâm chủ trì hướng dẫn để xử sự và hành động.
17 Tháng Tám 2022(Xem: 2696)
Tóm lại tu pháp mười hai nhân duyên, hành giả chỉ cần cắt đứt một mắt xích là phá vỡ được toàn bộ mười hai mắt xích. Hành giả thoát khỏi vòng sinh tử.
26 Tháng Bảy 2022(Xem: 5566)
Như vậy Vô Lậu Học là môn học giúp hành giả được tự do tự tại, đoạn tận mọi phiền não khổ đau, không còn rơi rớt trong luân hồi sanh tử.
12 Tháng Bảy 2022(Xem: 3048)
Trong bài viết này chúng ta cùng nhau tìm hiểu ý nghĩa của phước hữu lậu và phước vô lậu hay là phước đức và công đức khác nhau như thế nào?
13 Tháng Sáu 2022(Xem: 5718)
Sự tử tế của miền Bắc hầu như không thể có theo như nhận xét của của nhà phê bình kỳ cựu Hoài Thanh. Hơn ai hết, ông HT đã hiểu rõ chân tướng của dân miền Bắc cũng như chính quyền ấy.
22 Tháng Tư 2022(Xem: 2985)
chúng ta có thể hiểu A-Lại-Da thức chính là thức sanh ra “tâm sinh diệt” là Vọng tâm, và cũng chính A-Lại-Da thức này hiển lộ tâm thanh tịnh là Chân tâm.
04 Tháng Mười Một 2021(Xem: 7554)
Sau lưng họ là người phụ nữ được gọi là đệ nhất phu nhân. Vậy có những vị đệ nhất phu nhân nào trong lịch sử được người đời nói đến nhiều nhứt?
26 Tháng Mười 2021(Xem: 7605)
.... Sau lưng họ là người phụ nữ được gọi là đệ nhất phu nhân. Vậy có những vị đệ nhất phu nhân nào trong lịch sử được người đời nói đến nhiều nhứt?
04 Tháng Chín 2021(Xem: 8441)
Ngày xưa ở Việt Nam, người đóng vai chọc cười khán giả được gọi là anh hề, ngày nay người ta gọi là diễn viên hài hay nghệ sĩ hài.
04 Tháng Chín 2021(Xem: 4035)
Phàm ở đời, những ai muốn xây dựng sự nghiệp lớn, đều phải có đức nhẫn nhục để vượt qua bao lần thất bại mới đạt được thành công.
22 Tháng Tám 2021(Xem: 3902)
Bài kinh “Phật thuyết Vu-Lan-Bồn” là một trong những bài kinh ngắn dễ hiểu, là một thông điệp giá trị nhắc nhở chúng ta đạo làm người, trong đó đạo hiếu với cha mẹ là nền tảng đạo đức quan trọng
07 Tháng Sáu 2021(Xem: 4967)
dù quý vị là người sẽ xuất gia theo dạng "Thân xuất gia, Tâm xuất gia" hay quý vị tự xếp mình vào dạng "Thân không xuất gia, mà Tâm xuất gia" thì bài pháp này sẽ giúp cho quý vị mạnh dạn chọn cho mình một con đường đi,
17 Tháng Năm 2021(Xem: 4316)
Trong bài chia sẻ này chúng ta cùng nhau tìm hiểu khái quát về ảnh hưởng của nghiệp tác động vào cái chết của mỗi người,
13 Tháng Ba 2021(Xem: 6718)
“Ai thấy Pháp người ấy thấy Ta, ai thấy Ta người ấy thấy Pháp”. Đây là lời dạy của đức Phật dành cho tỷ-kheo Vakkali.
12 Tháng Hai 2021(Xem: 5375)
Chủ đích của bài là ghi lại một số ca dao, tục ngữ Việt, Anh, Pháp ít nhiều liên hệ đến con trâu trong văn hóa “dĩ nông vi bản” mà Việt Nam là một trong những nước một thời được gọi là vựa lúa ở Đông Nam Á
25 Tháng Giêng 2021(Xem: 13668)
Tôi ra đời ở một làng nhỏ, làng Trình Phố thuộc tỉnh Thái Bình. Tôi sinh ra và lớn lên theo chiến tranh giữa Việt Minh và quân Pháp. Dù còn nhỏ nhưng tôi sợ cả hai.
31 Tháng Mười Hai 2020(Xem: 13109)
Năm nay với những ngày ‘cấm cung’ vì dịch Covid-19, tôi mới nghĩ đến việc ngồi xuống viết về “Tỉa Thủy Tiên” để chia sẻ với bạn bè thân hữu ở xa những kinh nghiệm và hiểu biết (có thể chỉ là căn bản) về thủy tiên.
29 Tháng Mười Một 2020(Xem: 4916)
Trong giấc ngủ bình an, Đại đức không còn nhớ gì ngoại trừ câu nói ấm áp của Đức Phật: "Thời gian không chờ đợi ai, hãy tinh tấn lên thầy Ananda.".
24 Tháng Mười 2020(Xem: 5550)
Bài kinh “Thừa Tự Pháp” phác họa cho thấy hình ảnh của người xuất gia chân chánh phải là người “thừa tự Pháp” chứ “không thừa tự tài vật”.
29 Tháng Chín 2020(Xem: 5619)
Tứ Nhiếp Pháp giúp con người quay về với đường ngay nẻo phải, hay chính xác hơn là trở về với Phật pháp. Phật pháp là con đường tu hành chân chính, hướng về tâm linh đi đến giác ngộ giải thoát.
14 Tháng Chín 2020(Xem: 5907)
Tóm lại khi người Phật tử đặt trọn niềm tin vào Tam bảo và thực hiện những gì mình đã thọ nhận trong lúc quy y, giữ tròn năm giới luật thì người đó đang có được tám nguồn công đức,
21 Tháng Tám 2020(Xem: 5907)
Niết-bàn là trí tuệ rốt ráo (bát nhã) được biểu lộ qua sự thoát khổ, giác ngộ, giải thoát của một bậc chứng đạo, ra khỏi vòng luân hồi sinh tử.
02 Tháng Tám 2020(Xem: 5524)
Ở bước căn bản, khi thực hành hạnh lắng nghe, chúng ta cần luôn tự nhắc nhở: “Im lặng để nghe. Lắng nghe để hiểu. Có hiểu mới có thương”. Hiểu là trí tuệ. Còn thương là lòng từ bi.
19 Tháng Bảy 2020(Xem: 6507)
Tóm lại, “Pháp Tu Sám Hối” trong đạo Phật không phải là nghi thức rửa tội để được sạch tội, mà sám hối mang đủ hai yếu tố “nhận lỗi và sửa lỗi”. Nhờ có sửa lỗi nên tội trước được giải trừ, tội sau mới không sinh khởi.
09 Tháng Bảy 2020(Xem: 6417)
thuốc Hydroxychloroquine có hiệu quả nhứt khi được xử dụng nhanh ngay sau khi nhập viện với liều lượng tiêu chuẩn,
05 Tháng Bảy 2020(Xem: 5408)
Nếu lý thuyết giỏi, mà không có kinh nghiệm hành trì, thì kiến thức thu thập cũng không ích lợi gì, mà nhiều khi kiến thức đó chỉ tô bồi thêm cái Ngã ngày một lớn mà thôi!
14 Tháng Sáu 2020(Xem: 5719)
Trong thời gian đại dịch Covid-19 vẫn còn hoành hành. Kính cầu nguyện bình an đến với tất cả mọi người. Khi ra khỏi nhà xin nhắc quý vị nhớ mang khẩu trang và ráng giữ khoảng cách 2 mét
30 Tháng Năm 2020(Xem: 6469)
Biết đâu cuộc bầu cử vào tháng 11 năm nay có thể sẽ vô cùng quan trọng không những cho Mỹ mà còn cho Trung Cộng, Việt Nam và nhân loại.
30 Tháng Năm 2020(Xem: 5869)
Tâm thế gian là tâm tràn đầy ham muốn ích kỷ, những ai luôn sống với tâm này sẽ huân tập nhiều tập khí, lậu hoặc gọi chung là nghiệp.
17 Tháng Năm 2020(Xem: 6620)
Hãy sống một đời đáng sống, nghĩa là sống đạo đức, sống thương yêu, sống đúng với tiêu đề “Chân Thiện Mỹ”, sống có lợi cho người và lợi cho mình trong hiện tại và tạo Nhân lành cho đời sống tương lai,
25 Tháng Tư 2020(Xem: 6075)
Trong tinh thần tôn trọng sự thực, tất cả chi tiết đưa ra dựa vào chủ trương "nói có sách mách có chứng" để mọi người đều có thể dễ dàng kiểm soát hư thực.
20 Tháng Tư 2020(Xem: 6564)
Như phần trình bày trên cho thấy nạn dịch Virus Corona đã khiến cho ”gió đã đổi chiều” nên thế giới có cái nhìn hoàn toàn ác cảm đối với Trung Cộng và nhà độc tài Tập Cận Bình,
17 Tháng Tư 2020(Xem: 6478)
Nói tóm lại có nhiều tiến triển đầy hy vọng trong công cuộc chống nạn dịch Virus Corona Trung Cộng qua những thành quả chữa trị và phòng ngừa
25 Tháng Ba 2020(Xem: 8485)
Báo chí cho biết: Thuốc ký ninh trị sốt rét 'thần kỳ' được TT Trump đề nghị đã cứu 4 bịnh nhân khỏi coronavirus.
02 Tháng Ba 2020(Xem: 6218)
Như vậy tất cả những yếu tố bao quanh Thiên Thời, Địa Lợi và Nhân Hoà đó cho thấy năm 2020 đánh dấu khúc quanh lịch sử có thể “thoát Trung” cho dân tộc VN.
15 Tháng Hai 2020(Xem: 7171)
Biết đâu trận đại dịch Virus Corona sẽ biến đổi được bàn cờ thế giới như vụ nổ nhà máy nguyên tử Chernobyl Lamm tan rã toàn bộ thế lực cộng sản Liên Sô và Đông Âu.
08 Tháng Hai 2020(Xem: 6593)
Điểm nóng nhứt vẫn là chuyện Trung Cộng phải tử chiến với con virus Corona đang lan tràn khắp nước Tầu.
05 Tháng Hai 2020(Xem: 6827)
Có khi ta thấy Huyễn (sự thay đổi) bằng mắt thường, có khi không thấy được Huyễn bằng mắt, mà chỉ nhận ra bằng trí huệ.
01 Tháng Hai 2020(Xem: 6503)
Qua nạn dịch này, ai cũng thấy rõ Trung Cộng chính là một đại hoạ cho loài người vì là nơi phát xuất những mầm mống đưa tới hủy diệt nhân loại.
29 Tháng Giêng 2020(Xem: 7079)
Bài này là một bài phiếm chủ ý vui xuân, nên có những từ ngữ có thể thiếu nghiêm túc, nhưng vì tôn trọng cổ văn, người viết để nguyên
22 Tháng Giêng 2020(Xem: 6343)
Về phía giới bình luận gia Tây Phương thì đã có quan điểm cho rằng nạn dịch viêm phổi Corona nay có thể là một thử thách sinh tử cho nhà độc tài Tập Cận Bình nói riêng...
21 Tháng Giêng 2020(Xem: 6668)
Để đạt được hạnh phúc ngoài đời hay trong đạo, Đức Phật đã trao cho chúng ta hai chiếc chìa khoá. Chúng ta chọn Hạnh phúc nào thì tra đúng chìa khoá vào cửa căn nhà Hạnh phúc đó.
14 Tháng Giêng 2020(Xem: 6428)
Cái chết của Tướng Soleimani không phải chỉ làm rúng động xứ Iran đến nổi lãnh tụ tối cao Khamenei và bộ hạ phải khóc ròng mà còn ảnh hưởng cả bàn cờ thế giới.
12 Tháng Mười Hai 2019(Xem: 6380)
Hôm nay người dân Hồng Kông chính thức làm kỷ niệm một nửa năm dám đứng dậy phản kháng chống Trung Cộng. Đây cũng là dịp để nhìn lại sự kiện tranh đấu kéo dài kỷ lục rất hy hữu này.
24 Tháng Mười Một 2019(Xem: 5921)
Nói tóm lại, kết quả của cuộc bầu cử Hồng Kông quả là là một "cơn sóng thần" vĩ đại và có thể báo hiệu một biến chuyển quan trọng nhất trong lịch sử Hồng Kông.
07 Tháng Mười Một 2019(Xem: 6853)
Biết đâu Trung Cộng quá tàn ác mất lòng Trời và lòng Dân như Liên Sô nên lịch sử thế giới có thể tái diễn lại và Hồng Kông chính là “ngòi nổ” làm sụp đỗ Đế Quốc Trung Cộng.
27 Tháng Mười 2019(Xem: 6140)
Đó chính là biểu tượng của cuộc tranh đấu tự do dân chủ tại Hồng Kông với tấm lòng kiên trì đầy hy vọng ...
15 Tháng Chín 2019(Xem: 7799)
Chính vì vậy hy vọng tuổi trẻ Hồng Kông sẽ thành công tạo được một "phép mầu nhiệm chính trị" như trước đây 30 năm
10 Tháng Chín 2019(Xem: 6565)
Như vậy đó quả là tin mừng cho VN chúng ta có thể thoát được Đại Họa Mất Nước vào tay Trung Cộng!
10 Tháng Chín 2019(Xem: 6981)
chánh phủ Đài Loan dưới quyền TT Thái Anh Văn đã, đang và sẽ khai thác triệt để vấn đề Hồng Kông để đánh vào tử huyệt của Trung Cộng.
05 Tháng Tám 2019(Xem: 7604)
Đây là điều ít ai ngờ nổi vì con số 300 tỷ đô la hàng hoá đó quá lớn và sẽ ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống kinh tế sản xuất của Trung Cộng.
22 Tháng Bảy 2019(Xem: 11436)
...Một nhân tài VN đã dám sống tận tụy một tay chăm sóc mọi việc lớn nhỏ cho đến nổi kiệt sức trút hơi thở cuối cùng.
14 Tháng Bảy 2019(Xem: 10806)
cuộc tranh cử làm ứng cử viên Tổng Thống của Đảng Dân Chủ Mỹ đã chính thức bước vào giai đoạn khốc liệt với những cuộc tranh luận gay gắt giữa những chuẩn ứng cử viên trong cùng một chánh đảng.
30 Tháng Ba 2019(Xem: 9311)
Cho nên, nay kết quả cuộc điều tra mang lại thắng lợi cho TT Trump và đảng Cộng Hòa cầm quyền - nếu không gì xảy ra bất ngờ - thì TT Trump sẽ tái đắc cử dễ dàng hơn trước đây.
28 Tháng Hai 2019(Xem: 10668)
Một số nhận định sau đây về tư duy phản biện, tư duy sáng tạo, đức dục, và triết lý giáo dục Việt Nam và Hoa Kỳ qua thu thập tài liệu rất hạn hẹp và kinh nghiệm cá nhân của tôi do đó rất chủ quan...
25 Tháng Hai 2019(Xem: 9172)
Có lẽ hi hữu nhứt cho một Hội Nghị Thượng Đỉnh Quốc Tế là - trong thời đại hàng không bay chớp nhoáng - có một phái đoàn dùng phương tiện giao thông "thô sơ" bằng xe lửa