Tiểu Thu - ANH HAI TIỂU TỬ CỦA TÔI

Vĩnh Biệt Nhà Văn Tiểu Tử (1930 – 2025)

Lời tác giả:  Hôm qua nhận được tin anh Tiểu Tử qua đời TT buồn quá, lục lại bài viết về Anh Tiểu Tử rất lâu rồi, gửi cho TK. Nhờ TK đăng lại như một nén hương lòng tưởng niệm người anh Hai trên văn đàn rất đáng yêu, đáng kính mà TT đã có duyên gặp gỡ trong đời.

       Khi nhận được thư của nhà văn Việt Hải mời góp mặt trong cuốn sách vinh danh nhà văn Tiểu Tử, tôi hơi ngại ngùng vì biết mình chỉ là một cọng cỏ dại nhỏ bé giữa một rừng cây cổ thụ trong làng văn học hải ngoại. Nhưng nghĩ cho cùng, viết hay hay dở thì cũng ráng bày tỏ tấm lòng kính yêu của mình đối với người "Anh Hai" trong nhóm Tình Viễn Xứ của chúng tôi.

          Tôi được may mắn làm quen với  nhà văn Tiểu Tử qua lời giới thiệu của nhà văn Việt Hải vào năm 2006. Trước đó, chúng tôi (một nhóm bạn ở thành phố Montréal) có chuyển cho nhau đọc truyện ngắn "Bài Ca Vọng Cổ" của nhà văn Tiểu Tử. Thú thật lúc đó bút hiệu này còn xa lạ với chúng tôi, tuy rằng ông đã xuất bản tập truyện ngắn đầu tiên và đã có tiếng trong làng văn học. Đọc truyện ngắn "Bài Ca Vọng Cổ" tới đâu lòng tôi nghẹn ngào tới đó. Văn phong ông bình dị, không chải chuốt cầu kỳ mà xúc động, lôi cuốn biết bao. Trích:

... Hắn xòe hai tay đưa ra phía trước, lật qua lật lại:

        - Bên nội của con là nằm ở bên ngoài này nè.

          Rồi hắn để tay lên ngực, vỗ nhè nhẹ về phía trái tim:

       - Còn bên ngoại nó nằm ở bên trong. Ở đây, ở đây nè bác.

          Bỗng giọng hắn nghẹn lại:

        - Con lai Việt Nam thiệt mờ bác! Ngoài thì đen thui chớ bên trong vàng khè hà bác ơi.

          Đó, văn ông mộc mạc như cuộc sống hiền hòa của những con người chơn chất miền Nam ngày nào. Những người dân miệt sông nước Tiền Giang, Hậu Giang với đồng ruộng cò bay thẳng cánh, cây trái sum xuê và nhứt là mê những câu hò và thích ca vọng cổ. Trích:

          - Nhớ Sàigòn quá nên con hay ca vọng cổ cho đỡ buồn. Hồi nãy bác lại đây là lúc con đang ca bài "Đường về quê Ngoại" đó bác.

          - Bác không biết ca, nhưng bác rất thích nghe vọng cổ.

          Giọng nói của hắn bỗng như hăng lên:

          - Vọng cổ là cái chất của miền Nam mà bác. Nó không có lai Âu lai Á gì hết. Nó có cái hồn Việt Nam cũng như cá kho tộ, tô canh chua. Bác thấy không? Bởi vậy không có gì nhắc cho con nhớ Việt Nam bằng bài ca vọng cổ hết.

          ...Trên máy bay, tôi miên man nghĩ đến "thằng Jean" rồi tự hứa sẽ gặp lại nó thường. Để cho nó bớt cô đơn. Và cũng để cho tôi bớt cô đơn nữa.

          Bây giờ viết lại chuyện thằng Jean mà tôi tự hỏi: "Trong vô số người Việt Nam lưu vong hôm nay, còn được bao nhiêu người khi nhìn trong gương vẫn nhận ra mình là người Việt Nam? Và có được bao nhiêu người còn mênh mang trong lòng bài ca vọng cổ, để thấy hình ảnh quê hương vẫn còn nguyên..."

          Đúng là đọc văn ông, ta không khỏi không suy gẫm những ý tưởng thâm thúy ẩn chứa bên trong...

          Sau đó chúng tôi tìm đọc những truyện ngắn của ông đăng rải rác trên các website. Truyện nào cũng hay, cũng xúc động vô bờ. Xuyên qua những nhận xét tinh tế trong những mẫu truyện ngắn của ông, chúng ta thấy giữa cái xã hội nhiễu nhương, lừa đảo, băng hoại của những năm sau bảy lăm vẫn còn có tình người và cũng còn không ít những con người tử tế. Nhất là ở một góc độ nào đó cuộc đời vẫn đáng trân trọng!

          Vậy thì được làm quen với nhà văn Tiểu Tử là một hân hạnh to tát đối với chúng tôi. Ông là bác của nhà văn Việt Hải và của một cậu em văn nghệ nữa tên Trần Trọng Nhân. Đáng lẽ luận theo tuổi tác, vai vế thì tôi phải gọi ông là chú. Nhưng với bản tính xuề xòa, dễ dãi, ông cho phép chúng tôi được gọi ông là anh. Đơn giản vì cả hai cùng họ Tiểu. Ông nói “Tiểu Tử là anh hai của Tiểu Thu thì đúng quá rồi còn gì nữa!”

          Bắt đầu từ đó chúng tôi, gồm có anh hai Tiểu Tử, kế đến các anh chị Thanh-Ngọc Anh, Thanh-Dung, Duy Thiện, Tiểu Thu, Trọng Nhân, Nguyên Nhung, Nguyễn thị Thanh Dương và sau này còn có nhà văn Phạm Tín An Ninh và nhà thơ nữ Bạch Liên... lập ra nhóm Tình Viễn Xứ. Anh chị em chúng tôi liên lạc nhau qua email hằng ngày. Trao đổi nhau những câu chuyện vui, những kinh nghiệm sống, những sáng tác mới...v.v... và v.v... nhưng quan trọng nhất là gửi cho nhau những tiếng cười rộn ràng để đầu óc được thanh thản.

          Cho đến một hôm, ông báo tin sẽ qua thăm vợ chồng cô con gái đang cư ngụ tại thành phố Montréal. Chao ơi, chúng tôi rất náo nức được gặp ông, người Anh đầu đàn mà trước giờ chỉ biết mặt nhau qua Internet. Chúng tôi hẹn anh chị ở tại quán ăn của cô cháu gái.

            Lần đầu gặp gỡ cảm động xiết bao. Vừa mới thấy mặt, anh phán liền “ Tiểu Thu đây ha? Ở ngoài coi còn “ngộ” hơn trong hình” làm “con nhỏ Thu” vừa mắc cở vừa…sung sướng! So với tuổi tác, phải công nhận anh rất trẻ. Mái tóc còn đen lắm (hổng biết có ăn gian hay không nữa!), cái miệng móm móm cười rất có duyên. Phần chị thì mái tóc muối nhiều hơn tiêu, gương mặt thật hiền lành phúc hậu. Chị ngồi nghe anh nói chuyện với chúng tôi chỉ cười cười, nhưng cặp mắt không dấu được một trời tình yêu sâu đậm dành cho anh. Sau này nghe anh kể rằng Anh và Chị có một mối tình tuyệt đẹp khi anh là ông giáo sư trẻ tuổi, đẹp trai còn chị là một nữ sinh Trung học ngây thơ, xinh đẹp. Con  gái rượu của một ông Hội đồng danh tiếng miệt Vĩnh Long.

               Những lần họp mặt tại nhà chúng tôi hay nhà anh chị Thanh- Ngọc Anh đều rất vui nhộn, hào hứng. Anh nói chuyện vui, pha trò duyên dáng, ý nhị  y như văn phong của nhà văn Tiểu Tử trong các tác phẩm. Nghe anh kể chuyện chúng tôi cứ cười bò ra. Anh kể đủ mọi thứ chuyện, từ thuở thiếu thời cho đến khi đi du học bên Pháp. Trở về Việt Nam dạy ở Trung học Pétrus Ký và cuối cùng là Giám Đốc hãng xăng Shell Việt Nam cho đến khi mất nước. Nhờ vào chức vụ này, anh và một người tài xế quanh năm dong ruổi khắp các tỉnh miền Nam. Từ Huế dài tới Cà Mau, nơi nào cũng có dấu chân anh. Và không bao giờ quên mang về cho chị những đặc sản ngon nhất của vùng đất anh đã đi qua.

Hình chụp nhà AC bạn Thanh- Ngọc Anh (trong nhóm TVX)

           Mùa thu năm sau anh trở lại Montréal. Chúng tôi lại gặp nhau tại nhà anh chị Thanh-Ngọc Anh. Lại chuyện trò râm ran và những tiếng cười giòn tan không dứt. Anh kể cho chúng tôi nghe giai thoại anh đi học ca vọng cổ. Chuyện là anh đến ghi danh tại một lò luyện cổ nhạc để học ca. Anh khai là thơ ký của Giám đốc hãng xăng Shell. Học được mấy buổi, bất ngờ cô thơ ký thứ thiệt (của anh) xuất hiện. Thì ra cô ta  đang ôm mộng trở thành đào hát cải lương. Tất nhiên là cô thơ ký phải rất lính cẩn chào xếp lớn của mình trước cặp mắt kinh ngạc tột độ của vị giáo sư âm nhạc (khỏi nói đến sự lúng túng của ông sếp và cô thư ký!). Kết quả là anh bị... đuổi học vì đã cố tình khai gian! Phải công nhận anh có một giọng hát tuyệt vời.

Mạnh và ấm. Anh ca vọng cổ cũng mùi mà hát tân nhạc cũng hay. Bằng chứng là tháng 9 năm 2007 nhân dịp đám cưới con gái chúng tôi, nghe tin anh sang thăm con, chúng tôi đã gọi điện thoại mời anh chị đến chung vui (chỉ còn có mấy ngày). Không ngờ anh chị đã vui vẻ nhận lời. Trong buổi tiệc, anh lên hát La Vie En Rose để tặng các cháu trước sự ngạc nhiên thích thú của quan khách.

            Nhưng sự bất ngờ nhất đối với chúng tôi, khi đến nhà con gái anh để đón anh chị đi dùng cơm, là những bức tranh sơn dầu và những bức tranh sơn mài ký tên anh treo trên tường. Thì ra anh còn là một họa sĩ nhà nghề, dù chẳng tốt nghiệp từ bất cứ một trường mỹ thuật nào, chỉ học qua sự chỉ dẫn của bạn bè. Ôi, sao lại có một người tài ba đến như vậy! Theo lời chị kể thì anh Tiểu Tử đã có nhiều cuộc triển lãm tranh ở Paris và tác phẩm của anh bán đắt như tôm tươi.

          Năm đó anh hứa mùa thu sang năm sẽ đem dụng cụ vẽ sang Montréal. Hai anh em sẽ lang thang ngắm và vẽ lá vàng. Nhưng những năm sau đó vì lý do sức khỏe, anh chị không sang chơi được nữa.

Hình chụp tại Paris 2009 (Thu Tao Ngộ do anh Đỗ Bình tổ chức)

          Mùa thu năm 2009, chúng tôi có dịp sang Paris để ra mắt tuyển tập Món Ăn Theo Bước Chân Di Tản. Tuyển tập được một số nhà văn ở Mỹ, Canada, Đức, Pháp viết chung với nhà văn Hồ Trường An. Một cuộc RMS thật thú vị vì có sự hiện diện của hầu hết những cây bút góp mặt trong tuyển tập như nhà văn Nguyễn thị Ngọc Dung (Tam Cá Nguyệt Cỏ Thơm), nhà thơ Dư thị Diễm Buồn, nhà văn Tôn Nữ Mặc Giao, nhà văn Duy An Đông, nhà văn Vũ Nam... Anh Hồ Trường An cũng đến trên chiếc xe lăn. Nhà thơ Đỗ Bình đã cùng một số anh chị em nghệ sĩ vùng Paris tổ chức cho chúng tôi một buổi RMS thật trang trọng, tưng bừng và người tham dự đông không đủ chỗ ngồi. Chúng tôi nhận thấy tinh thần yêu nghệ thuật ở xứ Pháp cao không đâu sánh bằng. Nhân cơ hội này, chúng tôi được gặp mặt và dùng cơm tối trong một nhà hàng danh tiếng trên đại lộ Champs Élysée với những cây đại thụ trong giới âm nhạc như giáo sư Lê Mộng Nguyên, nhà thơ, họa sĩ kiêm Thư pháp danh tiếng lẫy lừng Vũ Hối, nhạc sĩ Lê Trạch Lựu... v.v... Những ca sĩ giúp vui hôm đó cũng là những tên tuổi sáng chói trong làng văn nghệ Paris. Và sự có mặt của "Anh Hai" khiến tôi cảm động vô cùng.

               Mấy ngày sau cả gia đình chúng tôi được anh chị đãi cơm. Một kỷ niệm vui vui khiến tôi nhớ mãi. Số là tôi có một đôi dép vừa đẹp vừa rất êm chân. Lần nào đi du lịch cũng mang theo. Hôm đến thăm và dùng cơm cùng anh chị, lúc rời xe métro, tôi vô ý để rơi 1 chiếc dép xuống đường rầy. Tôi đành mang chiếc còn lại, đi cà nhắc đến nhà anh chị. Anh Tiểu Tử và cậu con trai ra trạm métro đón chúng tôi, thấy tình cảnh này cũng không nhịn được cười. May quá, chị Tiểu Tử có một đôi giày da mới toanh chưa dùng, lại vừa chân tôi như in mới là may mắn. Đôi giày đó tôi vẫn trân trọng giữ gìn như một kỷ vật quý giá của anh chị hai Tiểu Tử.

         Những năm tháng sau này, anh Hai vì lý do sức khỏe nên không thể sang Montréal thăm con cháu, phần tôi vì bận rộn trông cháu nội nên không còn nhiều thì giờ lên Net chít chát như xưa. Chỉ đành thỉnh thoảng hỏi thăm sức khỏe của Anh Chị. Tuy không gặp, nhưng Anh chị có một vị trí thật quan trọng trong lòng tôi.

          Anh Hai ơi, em mãi mãi là "con nhỏ Thu" của anh chị. Người anh hiền hòa, vui vẻ, bao dung mà bất cứ người nào đã có dịp gặp qua đều yêu mến. Hạnh phúc tuyệt vời của anh chị luôn là kim chỉ nam cho chúng em noi theo. "Con nhỏ Thu" xin cầu chúc Anh chị sống lâu trăm tuổi. Riêng anh Hai vẫn còn nghị lực sáng tác đều đều. Vì theo em biết, độc giả khắp Năm Châu lúc nào cũng mong đợi và nồng nhiệt đón nhận những đứa con tinh thần của nhà văn Tiểu Tử.

"Con Nhỏ Thu"