GS. Huỳnh Công Ân - NHỚ VỀ ĐÀ LẠT SƯƠNG MÙ

Trước năm 1975, đường bộ từ Sài Gòn lên Đà Lạt không an ninh nên tôi chỉ lên Đà Lạt có một lần.

Chợ Đà Lạt trước 1975

Tháng 8 năm 1973, tôi đang đảm nhiệm chức vụ đại đội phó đại đội 3/463 của tiểu khu Biên Hoà, phụ trách an ninh cầu Đồng Nai trên xa lộ Sài Gòn Biên Hoà. Do đó tiểu khu gởi tôi lên học khoá đại đội phó chiến tranh chính trị ở trường Đại Học Chiến Tranh Chính Trị Đà Lạt.

Tôi nhận sự vu lệnh ở tiểu khu rồi đến đại đội hành chánh tiếp vận ở Suối Máu để lãnh lương tháng 8 trước rồi ra quốc lộ 1 đón xe đi Đà Lạt.

Vì tôi khởi hành quá trễ, hơn 12 giờ trưa mới lên đường nên khi đến Di Linh thì trời sụp tối, xe đò không thể đi tiếp lên Đà Lạt được nên dừng nghỉ ở đây chờ sáng. Tôi hỏi anh lơ, ở Di Linh này có khách sạn không, anh trả lời chỉ có các nhà trọ. Tôi nhờ anh dẫn đi xem. Anh chỉ cho tôi những căn nhà trống trải không vách. Cảm thấy ở lại đây trong những căn nhà trọ như vậy không an toàn, tôi chận một xe hàng lại xin quá giang đi ngược lại thị xã Blao (thành phố Bảo Lộc bây giờ). Tôi ngồi trên mui xe với anh lơ hỏi thăm anh có khi nào xe bị du kích ra chận đường không. Khi nghe anh ta trả lời chuyện ấy xãy ra hằng ngày là tôi lạnh cẵng. Tới Blao, tôi chọn một khách sạn sạch sẻ, tắm rửa rồi đi ngủ sớm để hôm sau lên đường đi Đà Lạt.

Trường Đại Học Chiến Tranh Chính Trị Đà Lạt

Khi đến trình diện trường đại học chiến tranh chính trị Đà Lạt tôi thấy rất nhiều sĩ quan cấp thiếu uý và trung uý từ các đơn vị của tất cả 4 vùng chiến thuật được gởi đến học khoá đại đội phó chiến tranh chính trị tại đây. Ngày đầu tập trung tất cả các khóa sinh của khoá học tôi rất lấy làm lạ khi thấy nhiều khoá sinh đến trường với bộ đồ dân sự. Sau đó tôi hiểu ra tôn chỉ của trường xứng danh với tên trường là tôn trọng nguyện vọng của khoá sinh: ai muốn ở lại học thì học, ai không muốn học thì được trả về đơn vị. Có một anh mặc đồ dân sự đến từ một đơn vị miền Trung và thuộc một đảng phái chính trị tuyên bố không muốn học vì không đồng quan điểm với chương trình đào tạo của trường. Thế mà trường vẫn ký giấy trả anh về đơn vị nhưng không ghi một nhận xét bất lợi nào cho anh. Miền Nam đúng là một chế độ tự do, có thể nói là quá tự do, có phải là vì lý do này năm 1975 chúng ta mất nước?

Riêng tôi, vì những người bạn làm ở Bộ Giáo Dục cho biết tôi đã có sự vụ lệnh biệt phái về dạy học lại và giấy tờ đang được chuyển về tiểu khu Biên Hoà nên tôi trình bày với trường xin không học khoá đào tạo này.

Trong thời gian chờ trường ra sự vụ lệnh gởi trả về đơn vị cũ, tôi ra ngoài thành phố Đà Lạt thuê phòng một khách sạn ở gần chợ Hoà Bình. Đây là dịp khám phá thành phố sương mù mà lần đầu tiên tôi đặt chân đến.

Tôi nhập bọn với các anh cũng xin trả về đơn vị gốc như tôi mà có nhà người quen ở Đà Lạt. Lúc đó tôi còn độc thân nên rất vui khi được một anh trong nhóm giới thiệu quen với một cô “má đỏ, môi hồng” của xứ lạnh. Nhờ đó những ngày ở Đà Lạt tôi không cảm thấy cô độc vì lúc nào cũng có một người đẹp bên cạnh khi thì ngồi ở quán cà phê Hạnh Nhân ấm áp trong cửa kính nhìn ra hồ Xuân Hương, khi thì ngồi trên tảng đá ở thác Cam Ly nghe tiếng nước chảy róc rách. Nhưng tiếc thay khi trở lại Biên Hoà tôi không mang về được “cành hoa” nào!

Café Tùng Đà Lạt trước 1975

Khi không đi chung với các “bông hồng” Đà Lạt thì bọn đàn ông chúng tôi ngồi bên tách cà phê nóng hổi ở trong quán cà phê Tùng khu Hoà Bình để ngắm các giai nhân xứ hoa đào trong những chiếc áo len đi ngang bên ngoài.

Trường Couvent Des Oiseaux Đà Lạt

Hình ảnh thành phố Đà Lạt trước năm 1975 trong ký ức tôi là một thành phố đầy sương mù buổi sáng và tôi trốn lạnh bằng cách cuộn mình trong chăn ấm trong căn phòng khách sạn có lò sưởi. Là một thành phố có những căn biệt thự xinh đẹp nằm giữa một vườn hoa đủ màu sắc. Là một thành phố có con đường dốc đi từ chợ Hoà Bình xuống hồ Xuân Hương với hai hàng cây hoa anh đào thơ mộng. Là một thành phố với những cô gái không đánh phấn nhưng đôi má đỏ hồng và giọng “nẩu” dễ thương. Là một thành phố với các nữ sinh áo dài trắng tha thướt của trường nữ trung học Bùi Thị Xuân hay váy đầm quý phái của trường tây Couvent Des Oiseaux. Là một thành phố mà ban đêm trời lạnh, đi một mình trên đường vắng, gặm một trái bắp nướng có thoa mỡ hành để thắm thía nỗi cô đơn của mình.

Trường nữ trung học Bùi Thị Xuân Đà Lạt

Đà Lạt là một thành phố mộng mơ của thanh niên và thiếu nữ thời đó.

Nhưng ngày nay tất cả đều chỉ còn trong dĩ vãng. Sau nhiều năm sống ở hải ngoại, trong những lần về Việt Nam, tôi có nhiều lần lên Đà Lạt để trốn cái nóng bức của Sài Gòn nhưng tôi không còn cảm thấy Đà Lạt là một thành phố mộng mơ của ngày nào. Đà Lạt cũng như các thành phố khác ở miền Nam ngày nay ồn ào, đầy khói xăng của các xe gắn máy, các cô gái không còn má đỏ môi hồng, cách ăn nói của người Đà Lạt không còn lịch sự, quý phái như xưa. “ Những người muôn năm cũ, hồn ở đâu bây giờ?” (Thơ Vũ Đình Liên).

Montréal, ngày 22/7/2021

Huỳnh Công Ân